Sosyoloji

Maarif Salnamelerine göre Canik Sancağının eğitim, sosyal ve kültürel yapısı 1313 – 1319

Maarif
Salnamelerine göre Canik Sancağının eğitim, sosyal ve kültürel yapısı 1313 –
1319
– Özet

Romalılar, mevcut yerleşmeyi yakıp, yerine
yeni bir şehir inşa etmişlerdir. Baştan inşa edilen şehre yine Amisos ismi
verilmiştir.

Sultan II. Mahmut’un saltanatında
yeni
çeriliğin lağvedilip, Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye’nin kuruluşundan sonra bir tarafta askerlik çağında
olanlar
ın,  diğer
taraftan vergi mükelleflerinin doğru bir şekilde tespiti için bir nüfus sayımı yapılmasına
teşebbüs edilmiştir (1830-1831).

…daha ayrıntılı bir sayım ise 1844 yılında
yapılmıştır.

Bu sayımda her ailenin elindeki mal dökümü dışında,
tahmini gelirleri de yazılmıştır. Bu nedenle bu sayım defterlerine “Temettuat
Defterleri” denmiştir.

XIX. yüzyılın sonlarında Şemseddin Sami (1890’ların
baş
ında) Samsun nüfusunun 11. 000 civarında olduğunu ve bunun üçte birinin
Müslüman, geri kalanının Rum, Ermeni vb.’den oluştu
ğunu
bildirmektedir.

1831 yılında gerçekleştirilen nüfus sayımında
Anadolu’nun toplam n
üfusu 1.995.215’i Müslim, 359.379’u Rum olarak
g
österilmiştir. Canik sancağında ise
40.935 Müslüman’a karş
ı, 14. 808 Ermeni ve Rum yaşamaktaydı (s. 5).

Anadolu’da ilk medresenin Tokat, Niksar,
Kayseri gibi yerlerde Danişmendoğulları tarafından kurulduğu bilinmektedir (s.
8).

Ülkemizde ilk resmi salname 1847 yılında neşr
olunmuştur. İmparatorluğun yıkılışına kadar 68 adet devlet salnamesi yayınlanmıştır.

(Canik Sancağının eğitim durumu ve eğitim
kurumlarıyla ilgili istatistikler…)

Osmanlı Devleti’nde dine dayanan eğitim
sisteminin ilk basama
ğını sıbyan mektepleri, ikinci basamağını medreseler oluşturuyordu.

Osmanlı Devletinde temel eğitim veren sıbyan mekteplerinin Canik Sancağı ve kazalarındaki sayısını tam
olarak tespit etmek mümkün değildir. Ancak Anadolu
nun genelinde olduğu
gibi s
ıbyan mektepleri hemen hemen her mahallede ve caminin yanında
bulunuyordu.

Doğru, Sema. (2015), Maarif Salnamelerine Göre Canik Sancağının Eğitim, Sosyal ve Kültürel
Yapısı 1313 – 1319
, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Samsun