Ma Zhu (Yusuf) Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Ma Zhu (1640-1709) Çin’de islâmî hayatın gelişmesine önemli katkılarda bulunan âlim.

Yunnan eyaletinin batısındaki Zar-dandan eyaletinin başşehri Yongchang Fu’da doğdu. Çinlileşmiş müslüman bir ailenin çocuğudur. Kendi ifadesine göre Cengiz Han’a katılarak Moğollar’ın hizme­tine giren, Kubüay Han tarafından Yun­nan eyaietine sivil vali olarak tayin edilen ve 1299’da orada ölen Buharalı kuman­dan Seyyid el-Ecel Şemseddin Ömer’in on beşinci ve Hz. Peygamber’in kırk beşinci dereceden torunudur. İslâmî adı Yûsuf olan Ma Zhu Çinliler tarafından Wen Bİng, Zhong Xiu ve Zhinan Loren diye tanınmaktadır.

Küçük yaşta anne ve babasını kaybet­tiği için düzenli bir dinî tahsil görmeyen Ma Zhu, ilk öğrenimi sırasında camide ya­pılan din derslerine devam etmiş olmalı­dır. 1657 yılında Yunnan’da Ming hane­danının son hükümdarı olan Yung-li’nin sarayında kâtip olarak göreve başladı. 1659’da Yunnan’ın Manchu hanedanı ta­rafından zaptedilip Ming ailesinin orta­dan kaldırıldığı dönemde herhangi bir zarar görmediği anlaşılan Ma Zhu, Yun-nan’ın küçük bir kasabasında müslüman bir ailenin yanında öğretmenlik yapma­ya başladı.

Ma Zhu 1665 yılında, o dönemde Yun­nan eyaletinin en bilgili kişisi sayılan He Guanvvu’dan öğrenim görmek üzere Kun-mingin batısındaki Wuding’e gitti. Bura­da kısa zamanda tanınan Ma Zhu bilgisi ve başarısı ile etkili oldu. Halk onu gele­neksel Çin klasiklerini ve saray hizmetin­de kazandığı devlet adamlığı tercübesini gençlere öğretmekle görevlendirdi. Bu maksatla Konfüçyanist teoriye dayanan, İslâm ahlâkı ile de bezenmiş, Jing Quan adlı politika konusundaki iki ciltlik eseri­ni yazdı. Büyük bir ihtimalle bu safhada çevredeki müslüman cemaatle daha ya­kın İlişkiler kurmaya başladı.

1669’da seyahat amacıyla Yunnan’dan ayrılarak o dönemde Çin’in her tarafından gelen ilim adamlarının buluştuğu bir yer olan Pekin’e gitti. Ma Zhu’nun Pekin’e gelişi, Yuan hanedanı devrinden itibaren astronomi bürosunu elinde tutan müs­lüman âlimlerin bu görevlerinin ellerin­den alınıp Cizvit papazlarına verildiği bir devreye rastlıyordu. Bunun sebebi papaz­ların hesapların yanlış yapıldığı yolundaki iddiasıydı. Guo Zi Jian adlı imparatorluk akademisinde öğretim görevi alan Ma Zhu, Pekin’deki çalışmaları esnasında bü­tün gayretini Arapça ve Farsça yazılmış İslâmî literatürü araştırmaya sarfetti, Konf üçyanizm’den uzaklaşarak tamamen İslâm’a döndü. Onun Pekin’de kaldığı on sekiz yıl zarfında “sevgili dedem” diye bahsettiği Hz. Peygamber hakkında araş­tırmalarda bulunduğu belirtilmektedir.