Ma Hua-lung Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Ma Hua-lung (1810-1871) Nakşibendîyye – Cehriyye tarikatı şeyhlerinden Çinli âlim.

Çin’in kuzeybatısında Ning-hsia bölge­sinin Ling-chou şehrinde doğdu. Künyesi Tabîullah’tır. İlk dinî-tasavvufî eğitimini Kuan Li-yeh Abdülkâdir ve Şeyh Kin FıT-dan aldı. Daha sonra, Nakşibendî-Cehrî şeyhi olan babası Ma Yı-te Muhammed Safî Hakikullah’ın yanında tahsilini ta­mamlayarak “ahung” (âlim) icazeti aldı. Kısa bir süre Lüch’i denilen taşra polis gücünde kumandan olarak görev yaptı.

Ma Hua-lung, 1849’da Cehriyye’nin be­şinci şeyhi olarak babasının yerine geçti­ğinde tarikat geniş bir alana yayılmıştı. Şeyhlik makamına geçmeden Önce Çin, Türkistan, Mançurya ve Moğolistan’da ticaretle meşgul olarak büyük bir ser­vet edinen Ma Hua-lung, posta otur­duktan sonra tüccar müridleri vası­tasıyla tarikatı daha geniş bir alana yay­maya çalıştı. Cehriyye mensuplarınca “dört büyük vezir” olarak anılan en yetkin dört halifesinden Kuan Li-yeh Fu-chiang bölgesinde. Tan Li-yeh Kin-chi bölgesin­de, Chang San-yeh Shu-chou bölgesinde, Tou Tai-yeh Niu-mu bölgesinde irşad fa­aliyetlerinde bulundu Ma Shih-ling Mu­hammed Şemseddin ise onun Yunnan bölgesindeki halifesiydi.

Cehriyye mensupları onun liderliğinde kendi “dârülislâm”ını oluşturarak dinî ve ekonomik işlerini cemaat içinde yürütme­ye başladılar. Çin hükümeti bu yapılan­mayı kendisi için ciddi tehdit oluşturan gizli bir dinî topluluk olarak değerlendirdi. 1862’deT’ung-chih’in kuzeybatılı müslümanları isyan ettiğinde Ma Hualung o bölgedeki bütün müslümanların manevî lideri konumuna geldi. O da kendini, bü­tün kuzeybatı bölgesi Çinli müslüman topluluklarının lideri anlamına gelen “tsung-ta ahung” (büyük imam) olarak görmeye başladı. Tarikatın merkezini Ning-hsia bölgesindeki Kin-chi-pao’ya kurdu ve başlattığı isyanı oradan yönetti. Bu isyanı, tarikatın kurucusu Ma Ming-hsin zamanından beri devam eden dinî-politik bir hareket olarak görmek müm­kündür. Daha önce Yunnan’da kuzeybatı bölgesindeki Çinli müslümanlar baş kal­dırmış ve Sultan Süleyman Tu Wen-hsiu liderliğinde Ta-li Sultanlığı’nı kurmuşlar­dı. Ma Hua-lung’un başında bulunduğu isyanla bu isyan arasında bir bağ vardı. Ma Hua-lung’un halifeleri Ta-li Sultanlığı bölgesinde hem dinî meselelerde hem askerî kampanyalarda oldukça etkili ol­muşlar, Ma ve Tu birbirlerine bilgi, silâh ve erzak yardımında bulunmuşlardı.