M. Tayyib Gökbil­gin Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

M. Tayyib Gökbil­gin (1907-1981) Osmanlı tarihçisi.

Ordu’da doğdu. Dedeleri, Samsun’un Çarşamba kazasında kadılık ve müder­rislik yaptıklarından yörede Hocazâdeler diye anılan bir aileye mensuptur. Ba­bası Hacı Mehmed Emin Efendi’dir. İlk öğrenimini Çarşamba’da yaptı; daha sonra bir süre medreseye devam etti ve babasından hüsn-i hat dersleri aldı. İstiklâl Savaşı sırasında ara verdiği tah­silini Samsun. Erzurum ve Trabzon mual­lim mekteplerinde tamamlayarak 1929′-da Aşkale köy okulunda meslek hayatı­na başladı. 1936’ya kadar Tercan ve Aş­kale ile İspir’in Kân ve Salaçur köylerin­de ve Çarşamba’da öğretmenlik yaptık­tan sonra aynı yıl açılan Ankara Üniver­sitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Hungaroloji Bölümü’ne girdi. Yan disip­lin olarak da Tarih Bölümü’nün Yeni ve Yakınçağlar dersleriyle Latince, Fransız­ca ve Almanca derslerini takip etti. 1936-1939 yıllarında hocası Laszlo Râsonyi1-nin teşvikiyle yaz aylarında Macaristan’­da Keszthely ve Debrecen yaz üniversi­telerine devam ederek sertifikalar aidi; Macar Millî Arşivi’nde staj yaptı. 1940′-ta “Osmanlı Tarihİ’nin Macarca Kaynak­lan” adlı teziyle fakülteden mezun oldu. Aynı yıl İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkiyat Enstitüsü’nde açık bulunan tercüman yardımcılığı kadro­suna, 1942 Şubatında Tarih Bölümü’n-de asistanlığa getirildi. Yedek subaylık hizmetini yaptığı sırada Kasım 1942’de Rumeli’de Yürükler ve Tatarlar adlı tezle doçent oldu. Askerlik hizmetini ta­mamladıktan sonra 1 Mart 1943’te Ye­ni ve Yakınçağlar Kürsüsü’nde doçent olarak göreve başladı. 1955’te profesör oldu ve Ortaçağ Kürsüsü’ne geçerek bu­rada Osmanlı Devletinin kuruluş devri derslerini verdi. 1961 ‘de yeni kurulan Os­manlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tari­hi Kürsüsü’nün başına getirildi. 13 Tem­muz 1977’de emekli oluncaya kadar bu görevini sürdürdü. Zeki Velidi Togan’ın emekliliğe ayrılmasından sonra Edebi­yat Fakültesi bünyesindeki İslâm Tetkik­leri Enstitüsü müdürü oldu ve kürsü baş­kanlığının yanı sıra bu vazifeyi de yürüt­tü. 2 Haziran 1981 “de vefatına kadar il­mî çalışmalarına devam etti.

İyi bir hoca olan, yurt içinde ve yurt dışında pek çok kongre ve sempozyu­ma katılan Gökbilgin aynı zamanda de­ğerli bir ilim adamıydı. İlmî faaliyetleri arasında özellikle arşiv belgeleri üzerin­de yaptığı çalışmalar dikkati çeker. Da­ha 1943’te Türk Tarih Kurumu üyesi ol­muştu. Osmanlı Devleti’nin kuruluşun­dan Türkiye Cumhuriyeti’ne kadar uza­nan geniş bir tarih dilimi içinde çok çe­şitli dersler vermiş, kitap ve makaleler yazmıştır. Tarihin yanı sıra arşivcilik, Os­manlı diplomatiği ve kütüphanecilik de Gökbilgin’in meşgul olduğu alanlardır. Nitekim Osmanlı Müesseseleri ve Me­deniyeti Tarihi Kürsüsü’nün başına geç­mesinden sonra Türkiye’de ilk defa pa-leografya ve diplomatik dersi bu kürsü­de okutulmaya başlanmıştır.