Edebi Şahsiyetler

Lutf Ali Beg Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Lutf Alî Beg Âzer b. Âgâ Hân-i Begdilî Şamlû-yi İsfahanı (Ö. 1195/1781) Tezkire yazan ve şair.

20 Rebîülâhir 1 34’te (7 Şubat 1722) İsfahan’da doğdu. Beydili (Beğdili) adlı bir Türkmen kabilesine mensuptur. Adını, Oğuz Han’ın altı oğlundan üçüncüsü olan İldeniz’in oğlu Beğdili Han’dan alan kabile Cengiz’in saldırısı üzerine İran’a göç et­miş, bir kolu İran’da kalan kabilenin diğer kolu Suriye’de yerleşmişti. Lutf Ali Beg’in ataları Suriye kolundan oldukları için Şamlu (Suriyeli) diye tanınmışlardır. Lutf Ali Beg’in ailesi, Timur’un Suriye’deki Türk kabile ve aşiretlerini anayurtlarına dön­dürmek üzere beraberinde götürdüğü ve Erdebil’de Safevîler’den Şeyh Alî-i Siyah-pûş’un isteği üzerine serbest bıraktığı Türkler’in arasındaydı. Aile bu tarihten itibaren hürriyetini borçlu olduğu Safevî hanedanına hizmet etmiştir.

Lutf Ali Beg’in doğduğu yıl Afganlılar İsfahan’ı ele geçirdiler. Bunun üzerine ba­bası Âgâ Han Lâr ailesiyle birlikte Kum’da yerleşmek zorunda kaldı. Lutf Ali Beg on dört yaşına kadar burada öğrenim gördü. Nâdir Şah döneminde babası Fars ve Fars sahilleri valiliğine tayin edildi. Lutf Ali Beg’in babasının bu görevinden de ya­rarlanarak öğrenimini ilerlettiği tahmin edilebilir. Şiir yazmaya çok istekli olan Lutf Ali Beg, klasik şiire dönüş hareketinin temsilcilerinden Mır Seyyid Ali Müştak’-tan ve diğer şairlerden faydalandı. Şiirle­rinde başlangıçta “Valin” ve “Nekhet, da­ha sonra “Âzer” mahlasını tercih etti. Ba­basının iki yıl valilik yaptıktan sonra ölme­si üzerine amcası ile birlikte hacca gitti. Dönüşte bir yıl Meşhed’de kaldı ve Şevval 1153’te (Ocak 1741) Nâdir Şah’ın Kuzey İran seferine katıldı. Seferden dönünce İsfahan’a yerleşti. Nâdir Şah’ın öldürül­mesinin (1160/1747) ardından sırasıyla onun halefleri olan Ali Şah, İbrahim Şah, III. Şah İsmail Safevî ve Şah Süleyman dönemlerinde çeşitli görevlerde bulundu. Bunlardan sadece İbrahim Mirza yöneti­minde mektupçu kalemi başkanı olarak çalıştığı bilin­mektedir.

İran’ın karışık ve çalkantılı günlerinde yaşayan Lutf Ali Beg, Kum şehrinde inzi­vaya çekilip kendisini ilim meclislerinde sohbetlere verdi. Onun hangi tarihte inzi­vaya çekildiği konusunda bilgi bulunma­maktadır. Zira en önemli eseri olan Âteş-Jcede’nin günümüze ulaşan nüshalarının hepsinde bu tarihin yeri boş bırakılmıştır. Lutf Ali Beg Kum’da vefat etti. Çok takdir ettiği şairlerden Hâtif-i İsfahanı ve Sabâhî onun ölümüne tarih düşürmüşlerdir.