Filozof Biyografileri

Lucius Apuleius Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

APULLEIUS, Lucius (2- yy)

Numidyalı düşünür. Mantık önermelerini belli ilkelere göre yeniden düzenlemiştir.

Numidya’da Madareus’da doğdu, öldüğü yer bilinmiyor. İlköğrenimini Kartaca’da bitirdi, sonra Atina’ya gitti. Yunan felsefesi okudu, özellikle Platon üzerinde çalıştı. Daha sonra Roma’ya gitti, Latince öğrendi. Bir süre avukatlık yaptı. Anası, babası öldükten sonra kendisine kalan önemli gelirle uzun süren gezilere çıktı; Mısır’ı, Doğu ülkelerinin bir bölümünü gezdi. Geleneklerle, inançlarla, din uygulamalarıyla ilgili bilgiler topladı. Bir ara Mısır’da Oziris tarikatına girdiği söylenir. Roma’ya dönünce Aemelia adlı varlıklı bir dul kadınla evlendi. Kendisini çekemeyenlerce bağıcılık, büyücülükle suçlandı. Yargılandı, aklanınca Kartaca’ya döndü. Söylev konularında dersler verdi.

Apulleius, yalnız felsefe değil, matematik, gökbilim, müzik, botanik konularında da çalışmış, bu alanlarda kitaplar yazmıştır.

Apulleius felsefeye tanrıbilimle ilgili sorunlara çözüm arayarak girmiş, özellikle Tanrı ve evren umuları üzerinde durmuştur. Ona göre Tanrı ile evren ayrı birer varlıktır. Tanrı evrene doğrudan Joğruya karışmaz. Tanrı ile evren arasında birtakım yardımcı güçler vardır. Bunlar Tanrı’mn buyruğu altındadır. Bu yardımcılar yel gibi çok ince bir nesneden oluşmuştur; yeryüzüyle, gökyüzü arasında bulunan geniş bir alanda otururlar. Bunlar gizli güçlerdir, bütün olup bitenleri bildikleri gibi kişilerin içinden geçen, başkalarına aktarılmayan düşünceleri de bilirler. Tanrı, kişiyi önemli bir işle görevlendirdiğinde o gizli güçlerden biri, gizlice kişinin yüreğine girer, ona yapacağı işi öğretir. Nitekim, Sokrates’in “Daimon” dediği, kendisine bilgi veren varlık da böyledir. Apulleius bu görüşünü Deus Socratis (“Sokrates’in Tanrısı”) adlı yapıtında dile getirmiştir.

Mantık önermelerini belli harflerle gösterme yöntemini bulan da Apulleius’tur. Mantık konularını içeren De Dogmata Platonia (“Platon’un Düşünceleri Üstüne”) adlı yapıtında uyguladığı yöntemle, Orta Çağ boyunca geliştirilen mantığın temellerini kurmuştur. Mantıkta geçen tümel olumlu önermeleri (A), tümel olumsuzları (E), tikel olumluları (I), tikel olumsuzları (O) harfleriyle göstermiştir. Ondan son-bu yöntem benimsenmiş, bütün mantık öğretimin-; uygulanmıştır.

Apulleius’un felsefe konularını içeren görüşleri azınla ilgili yapıtlarında da bulunmaktadır. Özellikle Aureus Asinus (“Altın Eşek”) adlı yerici kitabında işlediği konu, sonraki çağlarda felsefeyle ilgili düşünüleri bir yazın türü içinde vermeyi yeğleyen yazarlara öncülük etmiştir. Öte yandan dine aykırı davranmakla suçlanıp yargılanması sırasında savunmalarını topladığı Oratio Promagia adlı yapıtıyla Sokrates’in savunmasını konu edinen “apologia” türünü sürdürdüğü görülür.

Değişik konulardaki görüşlerini, birer söylev bütünlüğü içinde dile getiren Florida (“Bitkiler Üstüne”) adlı kitabı kendi türünde ilk örnektir.

Apulleius, felsefe sorunlarının kimini, alaycı, yerici bir söyleyişle dile getirirken çağının yönetim biçimlerini, bozulmuş, yozlaşmış toplum kuramlarını gözönünde bulundurur. Bu alanda Cervantes, Rabelais, Voltaire gibi yazarlara öncülük ettiği söylenebilir.

•    YAPITLAR: Opera Omnia, (ö.s.) 2 cilt, 1614 (“Bütün Eserleri”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi