Louis Jacques Thenard Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

THENARD, Louis Jacques (1777-1857)

Fransız, kimyacı. Esterler ve fosforlu organik bileşikler üstüne önemli araştırmalar yapmış, hidrojen peroksit ve Thenard mavisini bulmuştur.

4 Mayıs 1777’de Nogent-Sur-Seine yakınlarındaki Louptiere’de (bugün Louptiere -Thenard) doğdu, 21 Haziran 1857’de Paris’te öldü. Yoskul ve kalabalık bir köylü ailesinin oğlu olan Thenard, lise öğrenimini, kendisine ilk bilgileri kazandıran köy papazının desteğiyle Sens’de tamamladıktan sonra Paris’e gitti. Paris’te ünlü kimyacılar, L.N.Vauquelin ile A.F.Fo-urcroy’un halka açık derslerini izledi. Bir süre sonra yeteneğiyle, yine kendisi gibi köylü kökenli Vauque-lin’in dikkatini çekmiş ve laboratuvarında çalışmaya başlamıştı.Bir süre de asistanlığını yaptığıVauquelin’in yardımıyla 1798’de Ecole Polytechnique’de eğitmen olarak görevlendirildi. 1804’te College de France’ın, Vauquelin’in emekliye ayrılmasıyla boşalan kimya kürsüsüne atandı, dört yıl sonra da yeni kurulan Paris Fen Fakültesi’nin kimya bölümünün başına getirildi. 1822’de dekan oldu. 1845-1852 arasında Paris Üniver-sitesi’nin rektörlüğünü yapan Thenard, 1825’te “Baron” unvanı almış, 1827-1832 arasında milletvekilliği yapmış, 1842’de de Legion d’honneur nişanıyla ödüllendirilmişti.

Çalışmalarını oldukça geniş bir alana yayan Thenard, ilk başarısını 1799’da kobalt oksit ile alüminyum oksiti eriterek karıştırdıktan sonra “Thenard mavisi” olarak adlandırılan ve porselen renklendirmekte kullanılan kimyasal bileşiği geliştirerek elde etti. Daha sonra asitlerin alkoller üzerindeki etkisiyle ortaya çıkan ve o dönemde “eter” olarak tanımlanan esterlere ilişkin araştırmalar yaptı. Nitrik, hidroklo-rik, asetik, benzoik, okzalik, sitrik ve tartarik asitlerin, etil alkol üzerindeki etkilerini araştırarak ve ilgili ester bileşiklerini elde ederek esterlerin oluşum özelliklerini açıkladı, kimi bileşiklerin o güne değin inanıldığı gibi gerçek ester olmadığını ortaya çıkardı. Asitlerin çeşitli peroksitler üzerindeki etkilerine ilişkin çalışmaları sırasında da, 1818’de, oksijenli suyu (hidrojen peroksit) buldu.

Döneminin birçok ünlü kimya bilgini ile ortak çalışmalar gerçekleştiren Thenard, P.L.Dulong ile birlikte gaz tepkimelerinde katalizör rolü oynayan elementleri incelemiş, Fourcroy ile birlikte de, iki seri cıva bileşiğinin bulunduğunu saptamıştı, ama, en verimli işbirliğini 1808-1811 arasında Gay-Lussac ile kurdu. Thenard ve Gay-Lussac, elektroliz ve analitik yöntemler üzerine çalıştılar, alkalilerin akkor durumundaki metaller üzerindeki etkisinden yararlanarak bol ve ucuz alkali metal üretimini sağlayan yöntemler geliştirdiler, borik asiti potasyumla çözerek bor elementini buldular, ayrıca kalsiyum flüorürü derişik sülfürik asitle damıtarak hidroflüorik asiti, boron trioksitle ısıtarak da bor flüorür gazını elde ettiler. Bitkisel ve hayvansal maddelerin yanmasına ilişkin araştırmaları, özellikle de organik maddelerin oksitlenmesinde potasyum kloratın katalizör etkisi üzerindeki incelemeleriyle organik analiz alanına önemli katkılarda bulunmayı başardılar.

Temel kimya bilgilerini içeren dört ciltlik yapıtı yıllarca en gözde ders kitapları arasında sayılan Thenard’ın adı bir sodyum sülfat mineraline verilmiş ve doğduğu kasabanın adına eklenmiştir.

• YAPITLAR (başlıca): Traite de chimie elementaire, theorique et pratique, 4 cilt, 1813-1816, (“Kimya Araştırmaları, Teorik ve Pratik”); Recherches physico-chimiques (Gay-Lussac ile), 2 cilt, 1811, (“Fiziksel Kimya Araştırmaları”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi