Louis Botha kimdir? Hayatı
Louis Botha kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1862-1919) Güney Afrikalı asker ve devlet adamı. Güney Afrika Birliği’nin kurulması için çalışmış, ülkenin ilk başbakanı olmuştur. 27 Eylül 1862’de Güney Afrika’da Natal’da Greytown yakınlarında doğdu. 27 Ağustos 1919’da Pretoria’da öldü. İrlanda kökenli bir çiftçi ailesinin (voortrekker) oğluydu. Bugünkü Güney Afrika Cumhuriyeti’nin yerinde o dönemde iki İngiliz sömürgesi; Natal ve Ümit Burnu Kolonosi ile Hollandalı çiftçilerin (Boerler) kurdukları Orange ve Transvaal cumhuriyetleri vardı. Orange Cumhuriyeti’nde büyüyen Botha, burada bir Alman misyoner okulunda öğrenim gördü.
Botha, 1884’te Zululand’ın Vryheid bölgesinde Yem Cumhuriyet’in kurulmasında yardımcı oldu. Zululand, 1888’de İngiliz sömürgesi olunca Yeni Cumhuriyet de, Transvaal’e bağlandı. Siyasete atılan Botha, 1897’de Transvaal Meclisi’ne seçildi.
Transvaal’de altın bulunması, Ümit Burnu Kolonisi’nden buraya birçok yabancıyı çekmişti. Uitlanders denilen ve çoğunlukla İngilizlcr’den oluşan bu yabancılara ağır vergiler konmuş, oy hakkı verilmemişti. İngiliz yönetimi Boer milliyetçiliğinin Güney Afrika’daki İngiliz egemenliğini tehdit ettiğini düşünüyor, Boerler de bağımsızlıklarını korumak için savaşmak zorunda olduklarına inanıyorlardı. Bu yüzden 1889’dan 1902’ye değin sürecek olan İngiliz-Boer Savaşı başladı.
Boer çeteleri Natal ve Kap’ı ele geçirdi. Lady- smith, Kimberly ve Makefing’i kuşattılar. Savaşın başlarında Dundee’de savaşan ve General Lucas Meyer’in emir subaylığını yapan Botha’nın, askeri strateji alanındaki becerisi, onun Meyer’in yerine geçmesini sağladı. Ladysmith’i kurtarmak için yardım getiren General Redvers Buller’i geri püskürttü ve İngilizler’i Spion Kop ve Vaalkrantz’da yendi. Mart 1900’de Transvaal orduları komutanı Piet Joubert ölünce yerine cumhurbaşkanı Paul Kruger tarafından Botha atandı. Ancak, İngiliz orduları, Transvaal’e yaklaşırken, Boer orduları henüz dağınık durumdaydı. Botha, birkaç ay daha İngilizler’e dayandı. Ancak Eylül 1900’de Pretoria düştü. Boerler ve Botha savaşın bittiğini kabul etmediler, kadın, erkek ve çocuklardan oluşan çeteler savaşmayı sürdürdü. Çiftliklerin yakılması, halkın toplama kamplarına sürülmesi, Boer şeflerini yıldırdı ve 31 Mayıs 1902’de İngilizlerle Vereeniging’te Boerler’in isteği üzerine bir barış antlaşması imzalandı.
1905’te Botha ve Smuts, Het Volk (Halk) adında İngilizler’le uzlaşmayı ve işbirliğini amaçlayan bir Boer partisi kurdular. 1907’de Transvaal’e kendi hükümetini kurma hakkı verildi. Botha, başbakanlığa getirildi. 31 Mayıs 1910’da kurulan Güney Afrika Birliği’ne, Ulusal Meclis tarafından başbakan olarak seçildi ve bu görevini ölümüne dek sürdürdü.
Botha, 1911 ’de Transvaal, Orange Cumhuriyeti ve Kap Kolonisi’nin anti-emperyalist partilerini birleştiren Güney Afrika Partisi’ni kurdu. Ancak İngilizler’e karşı izlediği uzlaşmacı politika, taraftarlarını huzursuz etti. James Hertzog’un Hollandalılar’ın ve İngilizler’in aynı haklara sahip olmasını istemesi üzerine hükümeti dağıtarak Hertzog’un bulunmadığı bir hükümet kurdu. Bu da Hollandalılarca İngilizler arasındaki çelişkinin büyümesine neden oldu. Botha, I. Dünya Savaşı’nda İngilizler’in Güney Afrika Birliği’nden Almanlar’ın elindeki Güney Batı kesimini işgal istemini kabul edince çelişkiler daha da belirginleşti. Christiaan Rudolf de Wet ve Christiaan Beyers komutasında 12.000 Boer milliyetçisi ayaklandı. Botha, ayaklanmanın bastırılmasından sonra, Almanlar’a karşı örgütlü bir savaş başlattı. 1919’da toplanan Versailles Barış Antlaşması’nı imzalayanlar arasında o da vardı.
Daha önceki Voortrekker önderleri gibi, Botha da ırk ayrımı politikası gütmüş, 1913’te beyazların bulunduğu bölgelerde siyahlara toprak satışını yasaklayan Hertzog’un tasarısını desteklemiştir.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 19. cilt, Anadolu yayıncılık, 1984