Lisanü’l Arab Yazarı, Konusu, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Lisânü’l-‘Arab. İbn Manzûr’un (ö. 711/1311) Arapça sözlüklerin en büyüklerinden olan ansiklopedik sözlüğü.

22 Zilhicce 689 (26 Aralık 1290) tarihin­de eserini tamamlayan İbn Manzûr mu­kaddimesinde, önceki sözlükleri ya kelime sayısı fazla fakat tasnifi başarısız veya tasnifi güzel olmakla birlikte kelime sa­yısı az olmak üzere iki kategoride ele aiıp eleştirmekte ve bu eksiklikleri gidermek üzere Tehzîbü’l-luğa (Ezherî), el-Muftkem eş-Şıhâh (Cevherî), et-Tenbîh ve’l-îzâh ”amma vaka’a fi’ş-Şıhâh (ibn Berrî) ve en-Nihaye adlı sözlükleri temel kay­nak olarak kullanmak suretiyle tasnif ve hacim bakımından daha mükemmel bir sözlük yazmak istediğini, bunu da Kur’an ve Sünnetin dili olan Arapça’yı korumak için yaptığını açıklamaktadır.

İbn Manzûr Lisânü’l-‘Arab’a, mukad­dimeden sonra biri Ezherî’nin Tehzîbü’l-luğa’sının sonunda yer alan. bazı sûrele­rin başındaki hurûf-ı mukattaa ile ilgili, diğeri Harâllî’den naklen hece (alfabe) harflerinin mahreç ve sıfatlarına dair ol­mak üzere iki bölüm (bab) eklemiştir. Bölümlerin giri­şinde o bölümü oluşturan harfin mahreç ve sıfatları ile âlimlerin bu konudaki ih­tilâfları çeşitli kaynaklardan aktarılarak verilmiştir.

Lisânü’l-‘Arab’da kelimeler “Şıhah” ekolüne göre düzenlenmiş, kelime kökle­rinin son harfleri “bab”, ilk harfleri “fasıl” adıyla alfabetik olarak dizilmiştir. Ortada­ki harfler arasında da alfabetik sıra göze­tilmiş, türemiş kelimeler ilgili kök altında yer almıştır. Buna göre köklerinin son har­fi hemze olan kelimeler birinci bölümü, yâ olanlar da son bölümü oluşturmuştur.

Sözlükte kelimelerin anlamları âyet, hadis ve şiirden getirilmiş bol örneklerle (şevâhid) delillendirilmiştir. Örneklerin sa­dece anlam yönü değil sarf, nahiv, itika­dı, fıkhı ve ahlâkî yönleri üzerinde de du­rulmuş, yer yer değişik lehçelere temas edilmiştir. Bazı şiir örneklerinin sadece Lisanü’l-‘Arab’da bulunması müellifin anılan beş temel kaynaktan başka eser­lerden de yararlandığını göstermektedir.