Mikro Sosyoloji

LİDER ve LİDERLİK

 

Sosyo-kültürel şahsiyetin özel bir tipi de toplumda “lider” kavramı ile ifade edilen kişidir. “Lider, grubun/toplumun diğer üyelerinden belli özellikleriyle ayrılan; grup faaliyetleri üzerine etki eden grup üyesi”  olarak tanımlanmaktadır. Bu anlamda lider, tek bir ferttir. Tek bir fert olması bakımından psikolojinin inceleme alanına, iki veya daha çok ferdin bir araya geldiği yerde ortaya çıkması ve grup üyeleri ile etkileşim sonucunda belli davranış kalıplarına neden olması bakımından sosyolojinin konusuna girer.

 
LİDER KİTLELERİ ETKİLER
İki veya daha çok ferdin bir araya geldiği her yerde daima diğer fertler arasında sivrilmiş bir kişiye rastlanır. Bu kişi, grup davranışlarının kendisinde merkezileştiği, deyim yerinde ise akort edildiği şahsiyettir.
Bir grubun teşekkülünde ve grubun hayatında üyelerden bir kısmı diğerlerinden daha faal bir rol oynar, diğer üyelere tercih edilir, diğer üyelerden daha çok hürmet görür, fikrine hürmet edilir ve grup üyeleri üzerinde bir hâkimiyet sağlar. Böylece grup üyeleri arasında bir farklılaşma ortaya çıkar.
Aslında grubun bütün üyeleri bir merdivenin basamakları gibi bir dereceye kadar liderdir. Bir grupta üyeleri tarafından yüzde yüz itilen kişi olmaz. Böyle bir kişi grup üyeliğini kaybeder. Aynı şekilde lidere bütün grup üyeleri de uymazlar. Grup üyelerinden bir kısmı muhalefet eder. Muhalifler de bir lider etrafında bir grup oluşturur. Demek ki grubun oluşmasında lidere ihtiyaç olduğu gibi liderlik de görecelidir.
Liderler grup üyelerine, grup üyeleri de liderlere etki ederler. Zira lider içimizden birisidir. Muhammed Peygamber’in ifadesi ile “Siz nasılsanız idarecileriniz de öyledir”. Bu kural toplumların yönetim şekillerinden (otokratik, karizmatik, demokratik) hangisine yatkın olduğunu da ifade etmektedir. Diğer bir ifade ile yönetim şeklinin değişmesi için toplumun bu yönetim şekline hazır olması gerekir. Bu anlamda demokrasinin arzu edildiği toplumlarda demokrasi eğitiminin yapılması; demokratik davranışların üyelere kazandırılması gerekmektedir.
Bütün resmi liderler gerçek fiili lider değildirler. Resmi lider gücünü resmi kanunlardan alır. Başarısız resmi liderlerin yerini resmi olmayan (informel) liderler alır. Resmi liderle resmi olmayan lider çatışması topluma yansıdığında resmi lider baskıya yönelir veya ayrılır. Toplumda resmi liderin başarısı toplumu ile bütünleşmesine bağlıdır.  Bu nedenle kanun hazırlayıcı ve koyucuların kural koyarken toplumun informel kurallarını dikkate almalıdırlar.
Özetle, bir kişinin lider olarak ortaya çıkması ve yönetimi, liderliğe yükselme şartlarına, grubun özelliğine, kendisinin ve ona tabi olan grup üyelerinin şahsiyet özelliklerine bağlıdır.