Kimdir

Leonid Nikolayeviç Andreyev kimdir? Hayatı ve eserleri

Leonid Nikolayeviç Andreyev kimdir? Hayatı ve eserleri: (1871-1919) Rus oyun yazarı, öykücü, gazeteci. İki devrim arasının atmosferini yan­sıtan oyunlar yazmıştır. 18 Haziran 1871’de Moskova’nın 200 mil güne­yindeki Oryol’da doğdu. Kadastro memuru olan babasını erken yaşta yitirdi. 1896’da Moskova’da Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Bir süre duruşma yazıcısı olarak Moskova Adliyesi’nde çalıştı. Buradan ayrıl­dıktan sonra, Moskova Courier gazetesinde adliye muhabirliği yapmaya başladı. Aynı gazetede James Lynch takma adıyla edebiyat eleştirileri ve tiyatro haberleri de yazdı. 1899’da ilk öyküsü aylık edebiyat dergisi Jizn’de (Yaşam) yayımlandı. Edebiyat eleştir­menlerinin dikkatini çekti. Arkadaşı Maksim Gorki de, yazarlığı sürdürmesi için Andreyev’i yüreklendir­di. 1901’de yayımlanan ilk öykü kitabı hemen en çok satılan kitaplar arasında yer aldı. 1905 Devrimi’ni desteklediği için hapis cezasına çarptırıldı. Aynı yıl ilk oyunu K Zvezdam (“Yıldızlara Doğru”) yayımlandıysa da, oyunun sahnelenmesi için gereken izni alama­dı. I. Dünya Savaşı sırasında Kcrenski Hükümeti’ni destekledi. 1918’de Finlandiya’ya gitti. 12 Eylül 1919’da öldü.

Andreyev’in kimi oyunları Maeterlinck’ın Sembolizmi’ne, kimi oyunları da Gorki’nin Eleştirel Gerçekçilik anlayışına yakın anlatım özellikleri göste­rir ve ölüm saplantısı, hayatın anlamsızlığı gibi temaları işler. İlk oyunu K Zvezdam iki akımın anlatım özelliklerini de taşıyordu. Sınırdaki bir göz­lemevinde geçen oyunda, bir bilim adamıyla ihtilalci oğlunun dünyayı ve yaşamı kavrayışları konu edilir. İhtilalci Nikolay, yazarın eleştirel gerçekçi yönelimini açığa vururken astronom Ternovski, yer yer mistisiz­me kayan simgeci bir eğilimi yansıtır.

1908’de yazdığı Çyorniye Maskı (“Kara Maske­ler“), Pirandello ve Poe’nun fantastik kavramları ile çağrışımlar yapan bir oyundu. Yazarın “kara maske­ler” diye tanımladığı insan benliğinde yaşayan in­sanüstü güçlerdi. Oyun kişisi, taşıdığı kötülükleri benliğinde yarattığı ikinci bir kişiliğe yüklüyor ve iki kişiliği çarpıştırarak kötülüklerinden arınıyordu.

Bu dönemde yazdığı Anfissa gibi bazı oyunların­da Gerçekçilik akımına yaklaşan Andreyev, başyapıt­ları arasında gösterilen Sohaçiy Vals (“Köpeklerin Valsi“) oyununda Dışavurumculuk akımının etkisin­de kalmıştır. Yaşam sigortasını alabilmek için ağabe­yini öldürmeyi tasarlayan bir insanı ve onu sürekli aldatan nişanlısını konu edindiği bu oyunda, birey psikolojisinin derinliklerini araştırır. Onun olumsuzlayıcı dünya görüşü, yer yer Dostoyevski’nin kahra­manlarını anımsatan tipler yaratmasına yol açmıştır. Aldatma ve şizofreni temalarını işlediği T ot Kto poluçayet poşçyoçinu (“Tokat Yiyen Adam“) oyunu da bunlardan biridir. Kendisini aldatan karısını ve yakın dostlarını terk eden oyun kişisi, bir sirkte palyaçoluk yapmaya başlar. Maske ve gerçek yüz kavramlarını kullandığı bu oyunda Grotesk tiyatro­nun anlatım özellikleri görülür. Acı çeken insan, maskesiyle bütünleştiğinde başkalarını güldüren bir komik olmaktadır. Bu sırada genç bir kıza âşık olur. Ama kızı, dış görüntüsüyle yaşayan bir ölü olduğunu düşündüğünden zehirler ve böylece gerçek benliğine kavuşturduğuna inanır. Bu çöküş süreci adamın intiharıyla son bulacaktır.

İki büyük öyküsünden Rasskaz o semi poveşennih (“Asılan Yedi Kişinin Öyküsü“) 1905 Devrimi’ nin etkisiyle yazılmıştır ve ölüm cezasına karşı toplumsal bir eleştiri taşır. Mançurya savaşlarının etkisiyle yazdığı Krasnıy Smeh (“Kızıl Gülüş“) ise savaş aleyhtarlığı temasını işler. Öykülerinde daha tutarlı bir anlatım çizgisi izleyen Andreyev,iki devrim arası Rusyası’nın karmaşasını ve bireysel çöküntüleri­ni yansıtan konularıyla ülkesinin yanı sıra bütün Avrupa’da ilgi toplamıştır.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 6. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983