Leff ü neşr Nedir, Sanatı, Örnekleri Düzenli ve Düzensiz Örnekleri

Bir beyit veya ibarede söylenen iki veya daha fazla şeyleri, sonradan kendilerine denk düşecek şeylerle karşılaştırma sanatı.

Anlamla ilgili sanatlardandır. “Toplamak ve yaymak” demektir. Edebiyatta, birden fazla sözü söyledikten sonra, bu sözlerin her biriyle ilgiii sözleri sıralamaya denir. Hangi sözün hangisiyle ilgili olduğunu okuyucu bulur. Çokluk mazmunlarla yapıldığı için teşbih ve istiare sanatlarından faydalanılır. İki çeşit leff ü neşr vardır:

1. Leff ü neşr-i müretteb,
2, Leff ü neşr-i gayr-ı müretteb.

1. Letff ü neşr-i müretteb (Düzenli Leff ü neşr): Önce söylenen sözler hangi sırayı takip ediyorsa, bu sözlerle ilgili sonra gelenlerde aynı sırayı takip eder. Örnek:

Gönce kılmaz şâd gül açmaz tutulmuş gönlümü
Ârzûmend ruh-i leb-i handântnem
Fuzulî

(Kederli gönlümü gonca memnun etmez, gül sevindirmez. Çünkü, ben bunları değil, senin al yanağını ve gülen dudağını istiyorum.)

Gonca, yanak karşılığı ruh ve gül dudak karşılığı leb kelimeleriyle ilgilidir.

2. Leff ü neşr-i müretteb (düzensiz leff ü neşr): Önce söylenen sözlerin karşılığı sonra gelen sözler karışık dizilir. Buna leff ü neşr-i müşevveş de denir. Örnek:

Yürürem hasret-i zülf ü meh-rûlar ile
Gündüzin gussalar ile gice kaygular ile
Meâlî

(Sevgilinin saçının ve ay yüzlü yanağının hasretiyle gündüz kederli, gece kaygılı gezerim).

“Saç” anlamına gelen zülf geceyle, “yanak” anlamına gelen ruh gündüzle ilgilidir.
1. ve

2. kelimeye karşılık

2. ve1. kelimeler sıralanmıştır.

Örnek:

Bakıp o şuh ile nâz ü niyaze meşkederiz
Gülün tebessümüne bülbülün teranesine
Nedîm

Bu beytin ilk mısraında naz ve niyaz sözleri söylenmiş, sonra ikinci mısrada naz‘ın karşısına gül, niyaz‘ın karşısına da bülbül getirilmiştir. Böylece sevgisiyle birlikte naz öğrenmek için gül‘ün, niyaz öğrenmek için de bülbül‘ün karşısına geçmiş oluyorlar.