Lawrence -İngiliz Casus- Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

LAWRENCE, Thomas Edward (1888-1935)

İngiliz, asker ve yazar. Osmanlı Devleti’ne karşı gerçekleştirilen 1916 Arap Ayaklanmasının hazırlayıcıla-rındandır.

15    Ağustos 1888’de Galler bölgesinde Tremadoc’ta doğdu, 19 Mayıs 1935’te Dorset’te Bovington Camp’de öldü. İrlandalı bir toprak sahibinin oğluydu. 1896’da ailesi Oxford’a yerleşti. Ortaöğrenimini orada tamamlayan Lawrence, daha sonra Oxford Üniversitesi’ne bağlı Jesus College’a girdi. Bu dönemde arkeolog D.G.Hogarth ile Fransa, Suriye ve Filistin’de araştırma gezileri yaptı. “Haçlı Kaleleri” konusundaki tezi ile 1910’da tarih bölümünden birincilikle mezun oldu.

1911’de, Hitit kentlerinden Kargamış’da (Gaziantep’te) D.G.Hogarth’ın başlattığı kazılara katıldı. Daha sonra aynı kentte C.L.Woolley yönetiminde 1914’e değin sürdürülen kazılarda da çalıştı. 1914’te C.L.Woolley ile Filistin’de bir gezi yaparak Gazze’ den Akabe’ye dek bu bölgenin haritalarını çıkarttı.

I.Dünya Savaşı’nm başlaması üzerine bir süre Londra’daki Harita Bürosu’nda görevlendirilen Law-rence, daha sonra Kahire’ye atandı. Orada bir yıl gizli servis emrinde çalıştıktan sonra 1916’da Arabistan’a giderek Mekke Şerifi Hüseyin b. Ali ile ilişkiye geçti. Hüseyin’in oğlu ve daha sonra Irak kralı olan

I.Faysal’la birlikte Osmanlı yönetimine karşı direnişi örgütledi. Araplar safında bir gerilla lideri olarak Osmanlı güçlerine baskınlar düzenledi. Özellikle Şam-Medine demiryolunun denetlenmesini sağlayarak Suriye’deki Osmanlı birlikleri ile Medine ve Yemen’deki birliklerin bağlantısının kesilmesinde etkin rol oynadı. Bu çalışmaları nedeniyle “Arap Lawrence” olarak tanındı. 1917’de Osmanlılar’a tutsak düştüyse de kaçmayı başardı.

1919’da Paris Barış Konferansı’na da katılan Lawrence, Suriye ve Lübnan’ın Fransız yönetimine
bırakılmaması için uğraştı, ancak başarılı olamadı. 1921’de gözlemci olarak Ortadoğu’ya gitti. Ertesi yıl John Hume Ross takma adı ile Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne girdi ve Seven Pillars of Wisdom (“Aklın Yedi Dayanağı”) adındaki ünlü yapıtını yayıma hazırladı. Savaş anılarını içeren bu yapıtın yayımı yasaklandıktan sonra T.E.Shaw adıyla Kraliyet Tank Kuvvetleri’ne katıldı. 1925’te yeniden Hava Kuvvetleri’ne girerek 1926’da Hindistan’a gitti. Orada bazı gizli görevlerde bulunduktan sonra 1929’da geri çağırıldı. 1935’te Hava Kuvvetleri’nden emekli olduktan kısa bir süre sonra bir motosiklet kazasında öldü.

•    YAPITLAR (başlıca): Seven Pillars of Wisdom, (kısıtlı basım: 1926, asıl basımı: 1935), (“Aklın Yedi Dayanağı”); Revolt in the Desert, 1927, (“Çölde Ayaklanma”); Crusa-der Castles, (ö.s.), 1936, (Haçlı Kaleleri); The Mint, (ö.s.), 1955, (“Darphane”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi