Lars Onsager Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

ONSAGER, Lars (1903-1976)

Norveç asıllı ABD’li kimyacı. Tersinmez süreçler için geliştirdiği termodinamik kuram ile 1%8’de Nobel Kimya Ödülü’nü kazanmıştır.

27    Kasım 1903’te Norveç’in başkenti Kristiania’ da (bugün Oslo) doğdu, 5 Ekim 1976’da ABD’nin Florida Eyaleti’ndeki Miami kentinde öldü. Trondhe-im Politeknik okulunda kimya mühendisliği öğrenimi gördü, 1926-1928 arasında Zürich’teki İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nde Hollandalı kimyacı Peter Debye’nin yanında çalıştı. Daha sonra, ABD’ye yerleşerek Baltimore’deki Johns Hopkins Üniversite-si’nde ve Rhode Island Eyaleti’nin Providence kentindeki Brown Üniversitesi’nde dersler verdi. 1935’te Yale Üniversitesi’nden doktora derecesini aldıktan sonra derslerini bu üniversitede sürdürdü ve ABD uyruğuna geçtiği 1945 yılında kuramsal kimya profesörü oldu. 1973’te emekli olunca Yale Üniversitesi’nden ayrılıp Miami Üniversitesi’ne geçen Onsager 1968’de Nobel Kimya Ödülü’nü kazanmıştır.

Önceleri istatiksel mekanik alanında çalışmalar yapan Onsager, Debye’nin öğrencisi olduğu dönemde ilgisini elektrolitik çözeltilere ilişkin kuramlar üzerinde yoğunlaştırdı. Debye, Erich Hückel (1896) ile birlikte 1923’te, S.A. Arrhenius’un çözeltilerin iyonlaşmasına ilişkin kuramım geliştirerek, moleküllerin çözeltilerde kısmen değil tümüyle iyonlaştığını kanıtlamıştı. Onsager ise, bir tersinmez süreç olan iyonlaşmanın termodinamik özelliklerini açıklayabilmek için istatiksel mekanik bir kuram geliştirdi.

Tersinmez süreçler sırasında termodinamik fonksiyonlarda oluşan değişikliklerin hesaplanabilmesi, bu tür süreçlerin hiçbir aşamada termodinamik denge yaratmayacak bir hızla gerçekleşmeleri yüzünden tersinir süreçlerdekine oranla dahi güçtür. Onsager bu güçlüğü aşmakta ABD’li fizikçi Richard Tolman’ın (1881-1948) 1924’te geliştirdiği “mikros-kopik tersinirlik ilkesi”nden yararlandı. Bu ilkeye göre, termodinamik denge içinde bulunan bir sistem, dışardan gözlemlendiğinde devinimsiz gibi duruyorsa da, mikroskopik (atomik ya da moleküler) düzeyde sürekli bir devinim içindedir. Ne var ki, ters yönlü mikro devinimler birbirlerinin etkisini yok ettiğinden sistem denge durumunu korur. Onsager bu ilkeden yola çıkarak, iyonlaşma öncesi denge durumunun termodinamik fonksiyonlarını matematiksel olarak belirledi, karşıt mikro devinim çiftlerini birbirine eşitledi ve bu mikro dalgalanmanın tümünden, iyonlaşma sürecinde gerçekleşen termodinamik değişikliği hesapladı. Onsager’in 1931’de daha da geliştirerek hemen hemen tüm tersinmez süreçlere uygulanabilecek bir yapıya kavuşturduğu ve çoğu kez “termodinamiğin dördüncü yasası” olarak anılan bu kurama göre, tersinmez bir sürecin yaratacağı termodinamik değişikliğin aynısını gerçekleştirecek bir ya da birkaç tersinir aşama önerilebilirse, bu aşamalar için hesaplanacak termodinamik fonksiyon değişikliklerinin toplamı, tersinmez sürecin yaratacağı değişikliği verir.

Onsager, II. Dünya Savaşı sırasında kuramını Uranyum-235 izotopunun Uranyum-238’den ayrılmasını sağlayan gaz yayınım yöntemine uygulayarak nükleer bomba yapımı ve nükleer enerji üretimine de katkıda bulunmuştur.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi