Lalezari Mehmet Efendi Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Lalezârî Mehmed Efendi (ö. 1149/1736-37) III. Ahmed döneminde çiçekçiler şeyhi ve Mîzânü’l-ezhâr adlı risalenin yazarı.

Tefsîrî Ahmed Efendi’nin oğlu olup ha­yatı hakkında fazla bilgi yoktur. Osmanlı tarihinde bir dönem çok ilgi çeken lâle­nin yetiştirilmesindeki bilgi ve becerisin­den dolayı kendisine Lalezârî unvanı ve­rilmiştir. III. Ahmed tarafından 1137″de (1724-25) serşükûfeciliğe tayin edildiği ve aşırı talep sebebiyle artan lâle fiyatlarının düzenlenmesi görevinin kendisine veril­diği bilinmektedir. İstanbul kadısı Kethüdâzâde Mehmed Efendi’ye gönderilen bir fermanla bütün şükûfecilerin Mehmed Lâlezârî tarafından düzenlenen narha uy­maları, narhtan fazla fiyatla alışverişe ce­saret edenlerin çiçeklerinin müsadere edilip kendilerinin sürgüne gönderileceği bildirildi. 27 Şevval 1138″de (28 Haziran 1726) düzenlenen bu narhla ilgili kayıtlar İstanbul kadılığına ait sicil defterlerinde bulunmaktadır. Defterde 239 adet lâle ismi yer almakta ve lâleler en pahalısın­dan başlanarak kıymetlerine göre sıra­lanmaktadır. Bu listeye göre lâle fiyatları 6 akçe ile 50 kuruş arasında değişmekte­dir. Lâlezârî Mehmed Efendi İstanbul’da vefat etti. Mezarı babası tarafından ta­mir ettirilen, kendisinin de minberini yap­tırdığı Lâlezâr Mescidi’nin hazîresindedir. Mehmed Efendi’nin tesbit ettiği lâle cins­lerinin sayısının 100’den fazla olduğu ve bunlardan bir kısmının isimlerinin bizzat Sadrazam Nevşehirli Damad İbrahim Pa­şa tarafından konulduğu kaydedilmekte­dir.

Mehmed Efendi Risâle-i Lâle el-Mü-semmâ bi-Mîzâni’l-ezhâr adlı bir eser kaleme almıştır. İyi bir lâlenin nasıl yetiş­tirileceğini anlatan risalede bir lâlede bu­lunması gereken yirmi kadar vasıf sayıl­makta, lâlenin ekiminin nasıl yapılacağı ve toprağının sahip olması gereken nite­likler kaydedilmektedir. Eserin çeşitli yaz­ma nüshaları mevcuttur. Mîzânü’l-ezhâr Heinrîch Friedrich von Dİez tara­fından Almanca’ya tercüme edilmiş W. S. Murray tarafın­dan Almanca’dan İngilizce’ye çevrilip kı­saltılarak The Habit of Flowers adıyla yayımlanmıştır.

TDV İslâm Ansiklopedisi