Lala Şahin Paşa Kimdir, Hayatı, -İlk Osmanlı Beylerbeyi- Hakkında Bilgi
Lala Şahin Paşa (Ö. 788/1386) İlk Osmanlı beylerbeyi.
Bazı kaynaklarda Şahin Lala diye anılır. Vakfiyesinde babasının adının Abdülmuîn olarak geçmesi onun sonradan müslüman olup devlet hizmetine girdiğine işaret eder. Belgradî Hâkî Efendi’nin Hadai-ku’r-reyhân adlı Şeka’ik tercümesinde Orhan Gazi’nin azatlı kölelerinden olduğu belirtiiir. Kirmasti’de (bugünkü Mustafakemalpaşa) cami ve külliyesinin bulunması ise bu kasabadan olduğu kanaatini vermektedir.
Şahin Paşa’nın hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Osmanlı kaynaklarında Rumeli’deki faaliyetleriyle ilgili olarak verilen bilgilerde yer yer karışıklık vardır. Bilinen ilk görevi Orhan Bey’in oğlu Murad’ın (I.) lalası olmasıdır. Bu sebepie kaynaklarda Lala unvanıyla anılmıştır. Şehzade Murad’ın yanında İzmit ve Bursa’da bulunduğu anlaşılan Lala Şahin, büyük şehzade Süleyman’ın âni ölümü üzerine (758/ 1357) Rumeli yakasındaki fetihleri sürdürmek amacıyla Orhan Bey tarafından küçük yaştaki Şehzade Murad ile birlikte Gelibolu’ya gönderildi (760/1359). Murad’ın yanında Çorlu, Lüleburgaz ve civar kalelerin fethinde önemli rol oynadı. Ardından 762 (1361) yılında Edirne’nin fethini sağladı. Orhan Gazi’nin 1362’de ölmesi ve Şehzade Murad’ın Bursa’ya gelmesi üzerine Rumeli’deki kuvvetlerin idaresi beylerbeyi sıfatıyla ona verildi. Hacı İlbey ve Evrenos Bey’le birlikte Rumeli’de fetihleri hızlandırdı. Yeni ve Eski Zağ-ra ile Filibe’yi aldı, Sofya’ya doğru ilerledi. Bu arada Rumeli fütuhatına karşı teşkil edilen bir Haçlı ordusunu Meriç kıyısında Hacı İlbey ile birlikte âni bir baskın sonucu bozguna uğrattığına dair Osmanlı kaynaklarında yer alan bilgiler şüphelidir. 772 (1370-71) yılında İhtiman ve Samakov’u alan Lala Şahin Paşa’nın bu faaliyetleri Köstendil’de bulunan Bulgar kralının Osmanlılar’a yakınlaşmasına yol açtı. 1371 ‘de Sırp müşterek kuvvetlerinin Çirmen’de bozguna uğratılmasında önemli rol oynadı. Bunun ardından Vezîriâzam Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa’nın maiyetinde Makedonya fütuhatına katıldı; Kabaağaç. Kavala, Drama, Zihne ve Serez’in alınmasını sağladı ve muhtemelen Niş fethinden hemen sonra 788 (1386) baharındaki Karaman seferinden önce vefat etti. Kirmasti’deki türbesinde medfundur. Neşri onun Bosna seferi sonrasında Hadîdî avlanırken Solakzâde Sofya’nın zaptı arefesinde öldüğünü kaydeder; Hoca Sâdeddin ise 1389 Kosova Savaşfna katıldığını belirtir Lala Şahin, bazı Osmanlı kaynaklarında ve araştırmalarda Bosna ve Arnavutluk yöresinde 1380’ler-de faaliyette bulunan Kefalya Kavala Şahin ile karıştırılmıştır.
Filibe fethinden sonra bölgenin çeltik ziraatına açılmasını sağlayan ve aldığı esirlere, ordunun geçmesi için düzenli yollar ve Meriç nehri üzerine kagir bir köprü yaptıran Lala Şahin Paşa’nın Bursa’da hanı (Bezir Han), mektep ve medresesiyle bir mahallesi vardır. Rivayete göre Şahin Paşa, Hisar içinde Baiıkpazan kapısı civarında bulunan bu medreseyi İznik’in fethi sırasında mahsur kalanlara yardıma gelen Bizans kuvvetlerini yenerek elde ettiği ganimetle 740’lı (1339) yıllarda inşa ettirmiştir. Medresesi için 749″-da (1348) düzenlediği vakfiyesi mevcuttur. Medrese 1515, 1778, 1818, 1844 ve 1968 yıllarında onarım görmüş olup halen çocuk kütüphanesi olarak kullanılmaktadır. Mustafakemalpaşa’da Kirmasti çayının yanında mescid, medrese, tekke, hamam, imaret ve türbeden oluşan külliyesi türbe dışında harap haldedir. Tekkesinin 1860’li yıllarda faal olduğu bilinmektedir.
Mescid ve tekkesinin kuzeyinde bulunan medresenin yerinde İlkokul bulunmaktadır. 1948’de onarılan türbesi belediye tarafından depo olarak kullanılmaktadır. Vakıf mütevelliliği kendisinden sonra büyük oğlu Mehmed, ondan da torunları Bâlîve Hamzazâdeler’e intikal etmiştir. Lala Şahin Paşa, bu eserleri için Kirmastİ kasabasındaki yirmi sekiz dükkânla Orhan Gazi zamanında mülk edindiği köy ve meraların tamamı olan sekiz köyü vakfetmiştir. Günümüzde Edirne’nin Lalapaşa ilçesine adını veren Şahin Paşa’nın soyundan gelen Bâlî ve Züfer beylerin camileriyle Hamza Bey’in türbesi de Kirmasti dedir.
TDV İslâm Ansiklopedisi