Tarihi Şahsiyetler

Lala Şahin Paşa Kimdir, Hayatı, -İlk Osmanlı Beylerbeyi- Hakkında Bilgi

Lala Şahin Paşa (Ö. 788/1386) İlk Osmanlı beylerbeyi.

Bazı kaynaklarda Şahin Lala diye anılır. Vakfiyesinde babasının adının Abdülmuîn olarak geçmesi onun sonradan müslüman olup devlet hizmetine girdiğine işaret eder. Belgradî Hâkî Efendi’nin Hadai-ku’r-reyhân adlı Şeka’ik tercümesinde Orhan Gazi’nin azatlı kölelerinden olduğu belirtiiir. Kirmasti’de (bugün­kü Mustafakemalpaşa) cami ve külliyesi­nin bulunması ise bu kasabadan olduğu kanaatini vermektedir.

Şahin Paşa’nın hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Osmanlı kaynaklarında Ru­meli’deki faaliyetleriyle ilgili olarak veri­len bilgilerde yer yer karışıklık vardır. Bili­nen ilk görevi Orhan Bey’in oğlu Murad’ın (I.) lalası olmasıdır. Bu sebepie kaynak­larda Lala unvanıyla anılmıştır. Şehzade Murad’ın yanında İzmit ve Bursa’da bu­lunduğu anlaşılan Lala Şahin, büyük şeh­zade Süleyman’ın âni ölümü üzerine (758/ 1357) Rumeli yakasındaki fetihleri sür­dürmek amacıyla Orhan Bey tarafından küçük yaştaki Şehzade Murad ile birlik­te Gelibolu’ya gönderildi (760/1359). Murad’ın yanında Çorlu, Lüleburgaz ve civar kalelerin fethinde önemli rol oynadı. Ar­dından 762 (1361) yılında Edirne’nin fet­hini sağladı. Orhan Gazi’nin 1362’de öl­mesi ve Şehzade Murad’ın Bursa’ya gel­mesi üzerine Rumeli’deki kuvvetlerin idaresi beylerbeyi sıfatıyla ona verildi. Hacı İlbey ve Evrenos Bey’le birlikte Rumeli’­de fetihleri hızlandırdı. Yeni ve Eski Zağ-ra ile Filibe’yi aldı, Sofya’ya doğru ilerledi. Bu arada Rumeli fütuhatına karşı teşkil edilen bir Haçlı ordusunu Meriç kıyısında Hacı İlbey ile birlikte âni bir baskın sonu­cu bozguna uğrattığına dair Osmanlı kay­naklarında yer alan bilgiler şüphelidir. 772 (1370-71) yılında İhtiman ve Samakov’u alan Lala Şahin Paşa’nın bu faali­yetleri Köstendil’de bulunan Bulgar kralı­nın Osmanlılar’a yakınlaşmasına yol açtı. 1371 ‘de Sırp müşterek kuvvetlerinin Çirmen’de bozguna uğratılmasında önemli rol oynadı. Bunun ardından Vezîriâzam Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa’nın maiyetinde Makedonya fütuhatına katıl­dı; Kabaağaç. Kavala, Drama, Zihne ve Serez’in alınmasını sağladı ve muhtemelen Niş fethinden hemen sonra 788 (1386) baharındaki Ka­raman seferinden önce vefat etti. Kirmasti’deki türbesinde medfundur. Neşri onun Bosna seferi sonrasında Hadîdî avlanırken Solakzâde Sof­ya’nın zaptı arefesinde öldü­ğünü kaydeder; Hoca Sâdeddin ise 1389 Kosova Savaşfna katıldığını belirtir Lala Şahin, bazı Os­manlı kaynaklarında ve araştırmalarda Bosna ve Arnavutluk yöresinde 1380’ler-de faaliyette bulunan Kefalya Kavala Şa­hin ile karıştırılmıştır.

Filibe fethinden sonra bölgenin çeltik ziraatına açılmasını sağlayan ve aldığı esirlere, ordunun geçmesi için düzenli yollar ve Meriç nehri üzerine kagir bir köprü yaptıran Lala Şahin Paşa’nın Bur­sa’da hanı (Bezir Han), mektep ve medresesiyle bir mahallesi vardır. Rivayete göre Şahin Paşa, Hisar içinde Baiıkpazan kapısı civarında bulunan bu medreseyi İznik’in fethi sırasında mahsur kalanlara yardıma gelen Bizans kuvvetlerini yene­rek elde ettiği ganimetle 740’lı (1339) yıl­larda inşa ettirmiştir. Medresesi için 749″-da (1348) düzenlediği vakfiyesi mevcut­tur. Medrese 1515, 1778, 1818, 1844 ve 1968 yıllarında onarım görmüş olup halen çocuk kütüphanesi olarak kullanılmakta­dır. Mustafakemalpaşa’da Kirmasti çayı­nın yanında mescid, medrese, tekke, hamam, imaret ve türbeden oluşan külli­yesi türbe dışında harap haldedir. Tekke­sinin 1860’li yıllarda faal olduğu bilinmek­tedir.

Mescid ve tekkesinin kuzeyinde bulunan medresenin yerinde İlkokul bulunmaktadır. 1948’de onarılan türbesi belediye ta­rafından depo olarak kullanılmaktadır. Vakıf mütevelliliği kendisinden sonra bü­yük oğlu Mehmed, ondan da torunları Bâlîve Hamzazâdeler’e intikal etmiştir. Lala Şahin Paşa, bu eserleri için Kirmastİ kasabasındaki yirmi sekiz dükkânla Orhan Gazi zamanında mülk edindiği köy ve me­raların tamamı olan sekiz köyü vakfet­miştir. Günümüzde Edirne’nin Lalapaşa ilçesine adını veren Şahin Paşa’nın soyun­dan gelen Bâlî ve Züfer beylerin camileriyle Hamza Bey’in türbesi de Kirmasti dedir.

TDV İslâm Ansiklopedisi