Kuyucu Murat Paşa Kimdir, Hayatı, Dönemi

Kuyucu Murad Paşa. Osmanlı sadrazamı, devlet adamı. Doğum yılı ve yeri bilinmemektedir. 6 Ağustos 1611’de Diyarbakır’da öldü.

Hırvat asıllıdır. Devşirme olarak İstanbul’a getirildi. Enderun’da eğitim gördü. 1576’da Yemen beylerbeyliği oldu. 1580’de haksız kazanç sağladığı gerekçesi ile azledilip, mallarına el konuldu. Ancak kısa bir süre sonra itibarına kavuşarak Trablusşam beylerbeyi oldu. 1585’te Karaman beylerbeyi olarak katıldığı savaşta İran Safevîleri’nce esir edildi. Barıştan sonra Ekim 1590’da İstanbul’a döndü ve Kıbrıs beylerbeyliğine getirildi. 1594’te Şam, Temmuz 1595’te de Diyarbakır beylerbeyi oldu. III. Mehmed’in Avusturya seferine katıldı. Haçova meydan savaşında, Osmanlı öncü birliklerinin bir bölümüne komuta etti. 1600 ilkbaharında, Avusturya’dan Babofça (Babocsa) Kalesi’ni aldı. 1601’de Avusturya ile barış yapılması için yaptığı girişim sonuçsuz kaldı. Şubat 1603’te Rumeli beylerbeyi yapılarak Budin’in korunması ile görevlendirildi. 12 Ekim 1605’te sadrazam oldu. 13 Mayıs 1606’da Macaristan serdarlığına getirildi. Avusturya ile görüşmelerin sürdürülmesini sağlayarak 11 Kasım 1606’da Zitvatorok Antlaşması’nın imzalanmasında etkili oldu.

11 Aralık 1606’da sadrazamlığa getirilen Murad Paşa, Anadolu’da büyük güç kazanmış olan Celâliler’le çarpışmak amacıyla İstanbul’a döndü. 2 Temmuz 1607’de Kuzey Suriye’de Derezi (Dürzî) bir idare kurmuş olan Celali lideri Canboladoğlu Ali Paşa üzerine sefere çıktı. Yolda arkasını güvenceye almak için, Kalenderoğlu adlı Celali’ye Ankara sancakbeyliğini verdi. 23 Ekim 1607’de İskenderun’un güneyindeki Oruc Ovası’nda Canboladoğlu ile karşılaştı. Celâli güçlerini ağır bir yenilgiye uğratarak, 12 Kasım 1607’de Halep’e girdi. 1607-1608 kışını Halep’te geçirdi. Bağdat’ı ele geçiren Tavil Ahmedoğlu Mustafa üzerine birlikler göndererek Bağdat’ın kurtarılmasını sağladı.

Murad Paşa, 15 Haziran 1608’de, halk tarafından Ankara’ya alınmayan ve Bursa yöresini yağmalayan Kalenderoğlu üzerine sefere çıktı. Adana yöresinde etkin olan Muslu Çavuş’a İçel sancakbeyliğini vererek Kalenderoğlu ile birleşmesini önledi. 9 Ağustos 1608’de, Göksün yakınlarında yapılan savaşta, Kalenderoğlu’nu yendi. Kalenderoğlu, kaçarak İran’a sığındı. Murad Paşa, Amasya ve Çorum yörelerinde, Celalilik eden Tavil Halil ve kardeşi Meymûn’un da İran’a sığınmalarını önlemek istedi. 5 Eylül 1608’de Şebinkarahisar’daki savaşta, Anadolu’da ayaklanmış bulunan son önemli Celali grubunu da bozguna uğrattı. I. Ahmed’in İran üzerine sefere gitmesi yolundaki hatt-ı hümayûna karşın 18 Aralık 1608’de İstanbul’a döndü. 1609 baharında, İran üzerine sefere çıkılacağı gerekçesi ile arta kalan Celaliler’i Üsküdar’a çağırdı. İçel sancakbeyliğine getirdiği Muslu Çavuş’u ve çağrıya uyarak İstanbul’a giden Aydın-Manisa yöresindeki asilerin önderi Yusuf Paşa’yı idam ettirdi. 1610’da İran üzerine sefere çıkarak Tebriz’e dek : ilerledi. Büyük bir çatışmaya girmeden Diyarbakır’a çekilen Murad Paşa, şah Abbas ile barış yapmaya çalışırken öldü.

Beş padişah döneminde çeşitli görevlerde bulunan Murad Paşa, 70.000-90.000 arasında insan öldürterek Celali ayaklanmalarını bastırmış, Anadolu’nun birçok yerinde Osmanlı egemenliğinin yeniden kurulmasını sağlamıştır. Celali önderlerinin birbirleriyle birleşmesini önlemiş, ayaklanmacılara karşı çok sert davranmıştır.

Kendisine “kuyucu” lakabı verilmesiyle ilgili iki olaydan bahsedilir: bunlardan biri, atıyla kuyuya düşmesinden, diğeride öldürttüğü kişileri kuyulara gömdürmesdir.

Murâd Paşa, İstanbul’da Vezneciler semtinde Edebiyât Fakültesi arkasında, medrese, dükkanlar, türbe, sıbyan mektebi ve sebilden meydana gelen bir külliye ile Erzurum’da büyük bir câmii ve hamam yaptırmıştır.