Kütübiyye Camii -Marakeş- Tarihçe, Mimari, Hakkında Bilgi
Kütübiyye Camii. Fas’ın Merakeş şehrinde XII. yüzyıla ait cami.
İlk kaynaklarda el-Mescidü’l-Muvahhi-dî, el-Mescidü’l-Câmii gibi adlarla anılan yapıya daha sonraları revaklanndaki kitapçı dükkânlarından veya yakınındaki kitapçılar çarşısından dolayı Mescidü’l-Kütübiyyîn veya Mescidü’i-Kütübiyye adının verildiği söylenir. Mağrib sanatının geleneklerine büyük ölçüde bağlı kalan Muvahhidler’in yaptırdıkları eserler arasında Kütübiyye Camii önemli bir mevki işgal etmektedir. Bu cami, Tunus’taki Kayrevan ve Endülüs’teki Kurtuba ulucamilerinde ortaya konulmuş plan ve teşkilâtlardan gelen tesirlerin ustaca bir araya getirildiği bir çalışma olarak Fas’taki Karaviyyîn Camii’nde daha önce Murâbıt-lar’ın uyguladıkları mimari şemanın gelişmiş bir örneğidir. Cami aynı zamanda bütün İslâm âleminin en muhteşem minarelerinden birine sahiptir. Bu âbidevî minare Endülüs ve Mağrib’deki benzerleri arasında çok önemli bir aşama oluşturmaktadır.
Merakeş’in Muvahhidler’ce fethinden sonra tahrip edilen Murâbıtlar’a ait Dâ-rü’l-hacer Sarayı’nın yerine yaptırılan caminin banisi Muvahhid Halifesi Abdül-mü’min’dir (1130-1163); ancak yapının son şeklini alması Ebû Yûsuf Ya’kûb el-Mansûr dönemine (1184-H99) rastlar. Başlangıçta 5S2 (1157) ve 5S3 (1158) yıllarında tamamlanmış olan iki bitişik cami halindeki eserin bu ilk planı kuzeydeki kısmın kısa süre sonra yıkılmasıyla bozulmuştur. Bugünkü mevcut şekliyle tanınan caminin üzerinde halen yıkılan kısmın izleri görülmektedir. Ebû Yûsuf el-Mansûr 592’de {1196) önemli değişiklikler yaptırmış ve minareyi ekietmiştir.