Kuşeyri Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

KUŞEYRÎ (986-1072)

Horasanlı sufi. İslam sufilerinin görüşlerini içeren, tasavvuf kavramlarını açıklayan çalışmalarıyla tanınmıştır.

Horasan’ın Nişapur ili yakınlarında Ustuvâ ilçesinde doğdu, orada öldü. Gerçek adı Abdulkerim b. Havazin b. Abdulmelik b, Talha Ebulkasım’dır. Kuşeyrî adının, Araplar’ın İran’ı ele geçirdikleri yıllarda, Arabistan’dan göç ederek Horasan’a yerleşen Kuşeyrî kabilesinden geldiği, bu nedenle onun Arap kökenli olduğu söylenir. Önce Arap dili ve edebiyatı okudu, sonra maliye öğrenimi görmek için gittiği Nişapur’da, çağın ünlü tasavvuf bilginlerinden Ebu Ali el-Hasan b. Ali el-Dakkak’ın toplantılarına katıldı. Ebu Bekr Muhammed b. Bekr el-Tusi’den fıkıh, Ebu Bekr b. el-Hasan ibn Faruk’tan kelam okudu. Daha sonra, Hadis, tefsir ve tasavvuf konularında geniş kapsamlı çalışmalara koyuldu. İslam mezheplerini inceledi. Hacca gitti, Bağdat, Rey, Şam gibi o çağın bilim bakımından önemli illerini gezdi, devlet büyükleriyle, bilginlerle yakınlık kurdu.

Kuşeyrî’nin çalışmaları tefsir, Kuran ve tasavvuf konuları üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunlar arasında ona büyük bir ün kazandıran yapıtı Risaletü’l-KuşeyrVdir. Yapıt iki ana bölümden oluşur. Birinci bölümde, sufilerin görüşlerini, kısa yaşamöykülerini anlatır, onlarla ilgili söylence niteliğindeki bildirileri sergiler. İkinci bölümde tasavvuf kavramlarını açıklar.

Kuşeyrî’ye göre tasavvuf insanı eğiten, geliştiren, olgunluğa ulaştıran, düşünce ve davranış arasında uyum sağlayan bir bilimdir. Bu bilimi öğrenen kimse bütün kötülüklerden uzak kalır, iyi ve yardımsever olur, barış içinde yaşar. Onun bu yapıtı yüzyıllar boyunca, bütün İslam ülkelerinde, tasavvufla ilgili çalışmaların başlıca kaynağı olmuştur. Risaletü’l-Kuşeyrî Batılı araştırıcıların da ilgisini çekmiş, üzerinde geniş kapsamlı çalışmalar yapılmıştır.

•    YAPITLAR (başlıca): Risaletii’l-Kuşeyri, (ö.s.), 1867, (Kuşeyri’nin Risalesi, 1981); Tefsirü’l-Kebir, (ö.s.), 1940, (“Büyük Tefsir”); Letaifü’l-Işaret fi Tefsiri’l-Kur’an, (ö.s.), 1940, (“Kuran’ın Tefsiri ve işaretlerin İncelikleri”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi