KURUMLAR SOSYOLOJİSİ
KURUMLAR SOSYOLOJİSİ
Kurumlar Sosyolojisi,
toplumun temel ve önemli İhtiyaçları çerçevesinde teşkilatlanmış vebütünleşmiş
değerlerin, normla-no (kuralların) ve davranış kalıplarının bileşimi olan
sosyal kurumlan sosyolojik metod ve tekniklerle inceleyen bir sosyoloji
dalıdır. Yani, sosyal kurumların sosyo-lojisidir.
Belirli bir sosyal
kurumu teşkil eden davranış kalıpları birbirini destekleyen sosyal rol ve
ilişkiler içinde ve kurumun amacına göre örgütlenirler, kurumsallaşır ve bir
bütün manzarası kazanırlar. Kurumların kapsamı içinde bulunan davranış kalıpları,
roller ve ilişkiler yıllar boyu sürekli tekrarlanır, zaman içinde belirli
hareket prensipleri, normlar (kurallar) ya da “ideal davranış”
niteliği kazanırlar. Bu kuralların bir kısmı örf ve âdetler, bir kısmı kanunlar
ya da diğer sosyal kontrol mekanizma ve esasları olarak karşımıza çıkarlar.
Sosyolog Herbert
Spencer (1820-1903), toplumu karşılıklı ilişki içindeki birimlerin, organların
ya da kurumların bir bütünü olarak tanımlar. Ondan sonra bazı sosyologlar,
toplumu ve toplumsal yapıyı açıklarken sosyal rol ve sosyal kurumlardan
hareket etmişlerdir. Aslında toplumu sosyal rol veya kurumlarla açıklamak arasında
pek fark yoktur. Zira, sosyal kurumlar, sosyal roller destesinden ya da kompleksinden
oluşurlar.
Spencer, sosyal
kurumları fonksiyonlarına göre, koruyucu, bölüştürücü, düzenleyici olmak
üzere üç grupta toplar. Botto-more, insan toplumunun oluşması için gerekli
olan toplumda belirli sosyal görevler ifa eden fonksiyonel ön şartlan, sosyal
kurumlar olarak niteler. Bunlar,
1) Haberleşme sistemi,
2) Üretim ve değerlerle ilgili ekonomik sistem,
3) Yeni kuşakların sosyalleşmesiyle ilgili sistemler
(aile ve eğitim),
4) Otorite sistemi ve siyasi iktida-ı rm bölüşümü ile ilgili
sistem,
5) Dinî sistem olmak üzere beş sistemi kapsar, Go-
rüleceği üzere sosyal
kurumlar, toplumun parçalarından ibaret olmayıp sosyal hayatın belirli
alanlarıyla ilgili düşünce kompleksidirler. Din, siyaset, ahlak, eği-tîm, hukuk
vb. alanları kurumsal açıdan ele alıp inceleyen kurumlar sosyolojisi bu
alanlarla ilgili özel sosyolojilerden (hukuk sosyolojisi, ahlak sosyolojisi
vb.) de yararlanmaktadır.
İzzet ER Bk. Kurum;
Sosyoloji.