Kurt Alder Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

ALDER, Kurt (1902-1958)

Alman organik kimyacı. Otto Diels ile birlikte, “Diels-Alder tepkimesi” adıyla bilinen sentezi gerçekleştirmiştir.

10 Temmuz 1902’de Almanya’nın Königshütte Kenti’nde (bugün Polonya’da Chorzow) doğdu. Berlin Üniversitesi’nde kimya öğrenimi gördü. 1926’da doktorasını aldığı Kiel Üniversitesi’nde Otto Diels’in asistanı oldu, 1934’te de aynı üniversitede profesörlüğe yükseldi. İki yıl sonra büyük bir kimya kuruluşunun araştırma bölümü yöneticiliğini üstlenen Alder, 1940’ta Köln Universitesi’nde kimya profesörlüğüne ve kimya enstitüsünün başkanlığına getirildi. II. Dünya Savaşı yıllarında, dienlerle sentezin sanayideki uygulamaları konusunu‘araştırdı. 20 Haziran 1958’de Köln’de öldü.

Alder, Kiel Universitesi’nde Otto Diels’in asistanlığım yaptığı dönemde, hocasıyla birlikte dien tepkimeleri üzerinde çalışmaya başladı. Bu ortak çalışmanın ilk ürünü, dienler ile kinonların tepkimelerine ilişkin bir inceleme yazısıydı (1928). Araştırmaları sırasında, bir eşlenik dienin doymamış bir hidrokarbonla tepkimeye girdiğinde, o güne değin bilinen molekül yapısına benzemeyen halkalı bir bileşik verdiğini saptadılar. Örneğin, eşlenik dienler sınıfından dört karbonlu bütadien, doymamış hidrokarbonların alkenler (olefinler) sınıfından iki karbonlu etilenle tepkimeye girdiğinde, altı karbonlu halkalı bir bileşik olan siklohekzen elde ediliyordu:
alder.png 36 115″ align=”left” />

Herhangi bir katalizör, yüksek sıcaklık ya da basınç gibi özel koşullar ve karmaşık teknikler gerektirmeyen bu katılma tepkimesine “Diels-Alder tepkimesi” adı verildi. Günümüzde de, özellikle altı karbonlu çevrimsel bileşikler elde etmek için en çok uygulanan yöntem budur. Dienlerle sentez yöntemi, D vitamini ve kortizondan başlayarak sentetik kauçuğa dek pek çok organik bileşiğin sentezle üretimine olanak sağladı. Özellikle organik sentez kimyasında ve petrokimya sanayiinde çok büyük gelişmelere yolaçan bu buluşlarından ötürü, 1950 Nobel kimya ödülü Diels ve Alder’e verildi.

•    KAYNAKLAR: E. Farber, Nobel Prize Wınners in Chemistry, 1901-1961, (2. bas.), 1963; Nobel Foundation, Chemistry: Nobel Lectures, Including Presentation Speec-hes and Laureates Biographies, 1964.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi