Tarihi Şahsiyetler

Kudame bin Maz’un Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-

Ebû Amr Kudâme b. Maz’ûn b. Habîb el-Kureşî el-Cumahî (ö. 36/656) Sahâbî.

590 yılı civarında Mekke’de doğdu. Kureyş kabilesinin Benî Cuman koluna men­suptur. Oğlu Ömer’den dolayı künyesinin Ebû Ömer olduğu da kaydedilir. Annesi

Gaziyye bint Huveyris b. Anbes el-Cumahî’dir. Kudâme, Resûlullah Dârülerkam’da İslâmiyet’i tebliğe başlamadan önce kardeşi Abdullah ile birlikte müslüman oldu. Tanınmış sahâbî Osman b. Maz’ûn da onun kardeşidir. Her üç kardeş İkinci Habeşistan hicretine katıldı. Aile Mekke’­den Medine’ye hicret edince ensardan Abdullah b. Seleme el-Aclânî’nin evine yerleşti. Hz. Peygamber daha sonra onla­ra Medine’de bir arazi tahsis etti ve evle­rinin yerini kendi eliyle çizerek belirledi.

Kudâme b. Maz’ûn Bedir, Uhud, Hen­dek gazveleri başta olmak üzere Resûl-i Ekrem’in bulunduğu bütün savaşlara ka­tıldı. Hz. Peygamber kendisini, İran kisrâsının valisi Münzir b. Sâvâ’dan toplanan cizyeyi teslim almak üzere elçi olarak Bahreyn’e gönderdi. Hz. Ömer’in hilâfeti döneminde Bahreyn valiliğine getirildi. Kudâme bu görevde iken Abdülkays kabi­lesinin reisi Cârûd b. Muallâ Hz. Ömer’e onun içki içtiğini haber verdi, şahit olarak da Ebû Hüreyre’yi gösterdi. Ebû Hüreyre ise Kudâme’yi içki içerken değil sarhoş­ken gördüğünü söyledi. Hz. Ömer, muh­temelen Ebû Hüreyre’nin Cârûd’un kız kardeşiyle evli olması dolayısıyla bu şahit­liği yeterli görmeyip Kudâme’yi cezalan­dırmayınca Ebû Hüreyre, Kudâme’nin hanı­mı Hind bint Velîd’in şahitliğine başvuru­labileceğini bildirdi. Hind de olayı doğrulayınca Hz. Ömer Kudâme’yi valilikten azle­derek cezalandırmaya karar verdi (20/ 641). Suçlamayı kabul etmeyen Kudâme ise içki içmiş olsa bile, inandıktan sonra imanda ve iyi amelde sebat edenlerin tattıkları şeylerden dolayı sorumlu tutul­mayacağını ifade eden âyeti [Mâide 5/ 93] delil göstererek cezalandırılmaması gerektiğini söyledi. Ancak Hz. Ömer bu âyeti yanlış yorumladığını belirterek ona seksen değnek vurulmasını emretti. Ku­dâme b. Maz’ûn 36 (656) yılında vefat etti; onun 56’da (676) öldüğü de rivayet edilmiştir.

Kudâme’nin Hz. Ömer’in kız kardeşi Safiyye ile olan evliliğinden kızı Remle dün­yaya geldi. Hz. Ömer de onun kız kardeşi Zeyneb ile evlendi. Kudâme’nin diğer ha­nımı Hind bint Velîd’den Fâtıma ve Ömer, Fâtıma bint Ebû Süfyân ile evliliğinden Âişe, bir cariyeden de Hafsa adlı çocukla­rı doğdu. Arap dili ve edebiyatı âlimi İbn Sellâm el-Cumahî’nin büyük dedesi Sa­lim Kudâme’nin âzatlısıdır.

TDV İslâm Ansiklopedisi