Kubbe -Mimari- Nedir, Roma, İslam, Osmanlı Mimarisi, Hakkında Bilgi
Kubbe. Mimaride örtü olarak kullanılan yarım küre biçiminde unsur.
Sözlükte “kavisli, bombeli şey; göbek; yuvarlak dam” elemektir. Kelime, İslâmiyet’i kabul eden bütün milletlerin dillerine aynen veya kümbet / gümbet şeklinde girdiği gibi İspanyolca aracılığıyla Batı dillerine geçmiştir. İspanyolca’da, üstü yuvarlak veya piramidal çift kişilik karyola cibinliğinden hareketle yatak odasına verilen aleoba (el-kubbe) ismi daha sonra aynı anlamda ve bunun yanı sıra “kemerli niş. mihrap; kemerli girişe sahip geniş mekân (salon vb.) bölmesi; kameriye” gibi anlamlarla Fransızca’ya (alcöve), İngilizce’ye (alcove), Almanca”ya(Alkoven), Hollandaca’ya (alkoof) ve İsveççe’ye (alkov) geçmiştir.
Düz dam, kırma çatı veya külah şeklindeki örtü sistemlerine göre kubbe teşkil ettiği dışbükey kütle dolayısıyla değişik bir etkiye sahiptir. Bunun yanında geniş açıklıkları örtebilen teknik özelliği bakımından iyi bir mimari çözüm, yuvarlak şekliyle çeşitli örtülere göre estetik değeri yüksek bir formdur. Farklı mimari kültür çevrelerinde üslûplara kimlik veren kubbe çok eski zamanlardan beri kullanılmaktadır. Yapı üzerinde çıkıntı yaparak yükselen kubbenin çapı, yüksekliği ve şekli devir ve bölgelere göre çeşitlilik göstermiş, mimari bütünlük içinde önemli bir belirleyici faktör halinde kendisini belli etmiştir. Tarihî gelişme içinde gittikçe büyüyen kubbe, dış görünüşte mimari kütlenin kompozisyonunu önemli ölçüde yönlendirirken iç mekânda yapıyı anlamlı kılan bir kavram niteliğiyle mimariye hâkim olmuştur. Ahşap, tuğla ve taş örgü teknikleri kullanılarak mimarlık tarihi boyunca denenen kubbe asıl dikkat çekici gelişmesini Türk ve İslâm mimarisinde ortaya koymuş, özellikle Osmanlı mimarisinde tam ve yarım kubbeler halinde düzenlenerek en gelişmiş şeklini almıştır. Kubbeye hiçbir zaman iltifat etmeyen mimari çevreler olduğu gibi bu unsura başvuran, fakat gelişme yönünü bulamayan çevreler de vardır. Günümüzde ortaya çıkan yeni malzemelerle beton, çelik, cam ve plastik kullanılarak inşa edilen yapılarda zaman zaman geleneksel formda kubbe yapıldığı gibi jeodezik kubbe tipleri de denenmektedir.