Köroğlu Kimdir, Hayatı, Efsanesi, Destanı, Hakkında Bilgi

Köroğlu. Balkanlar’dan Doğu Türkistan’a, Güneybatı Anadolu’dan Sibirya’ya kadar uzanan Türk dünyasında hikâyeleri anlatılan ve okunan tarihî şahsiyet.

Nereli olduğu tam bilinmeyen, hikâye­lerinde de bu konuda açık bilgi bulunma­yan Köroğlu’nun Doğu Anadolu-Âzerî ri­vayetinin ilk kolunda babasının Muradiye şehrinden olduğu belirtilmekte. Bolu beyi kolunda geçen. “Neslimize Murat Hanlı diyorlar” mısraıyla da bu durum doğru­lanmaktadır. Hazar ötesi Türkmen riva­yetinde Köroğlu’nun bu Türkmenler’e mensup Teke oymağından geldiği bildirilirse de Türkmenler’in Köroğlu hikâyele­rini İran Âzerîleri’nden öğrenip kendi des­tanları haline getirdikleri, Hazar Türkmenleri’nden bahseden Şecere-i erâkime ve Şecere-i Türk gibi eserlerde de Köroğlu’nun adının geçmediği dikka­te alınırsa bunun yakıştırma olduğu an­laşılır.

Başta Batılılar olmak üzere birçok araş­tırmacı, Köroğlu hikâyelerinden hareket ederek onun tarihî şahsiyeti hakkında çe­şitli görüşler ileri sürmüşlerdir. Bunlardan Köroğlu hikâyelerini Batı’ya ilk tanı­tan A. Chadzko Köroğlu’nu Ku­zey Horasan’da doğmuş, İran Azerbaycanı’nda yaşamış ve İran şahlarından II. Abbas zamanında (1617-1648) Hoy Erzu­rum yolu üzerinde eşkıyalık yapmış. Teke boyuna mensup bir Türkmen kabul et­miştir. Ignâcz Kûnosve Gyula Meszaros da Chadzko’nun görüşüne katılarak Kö­roğlu’nun Anadolu halk edebiyatına İran’­dan geçtiğini söylemişlerdir. Bu yanlış ka­naat Batılı ilim adamları tarafından yakın zamana kadar tekrarlanmıştır. Alexandre H. Krappe hikâyelerin İran asıllı olduğunu iddia ederken Kafkasya rivayetli bir Köroğlu hikâyesi yayımlayan Ermeni müel­lif Agayan, Köroğlu’nun Ermeni olduğunu ileri sürmüştür. Tarihini 1664te tamam­layan Tebrizli Arakei ise Köroğlu’nu (Karh Oghli) Celâlî olarak göstermiş ve Kiziroğ-lu Mustafa Bey’le dostluklarından bah­setmiştir. Köroğlu’nun gerçek şahsiyeti­ne dair bilgi veren ilk Türk müellifi Evliya Çelebi, 1656 yılında İstanbul’dan Van’a giderken şimdi Çankırı’ya bağlı Çerkeş’in az ilerisinde kendisini soymak isteyen ye­di haramiye, “Bu sizin ettiğinizi bu dağ­larda Köroğlu etmemiştir” diyerek Köroğlu’nun Anadolu’­nun kuzeybatısında devlete baş kaldıran bir eşkıya olduğunu belirtmekle yetinmiş­tir. Türkiye’de millî edebiyat ve folklor konularına ilginin artmaya başladığı XX. yüzyıl başlarından itibaren Köroğlu’nun tarihî kişiliği hakkında çeşitli görüşler ileri sürülmüş, ancak daha sonra yapılan ça­lışmalarla ve bilhassa bulunan arşiv bel­geleriyle bu görüşler günümüzde geçerliliğini büyük ölçüde kaybetmiştir.