Konrad Emil Bloch kimdir? Hayatı ve eserleri

Konrad Emil Bloch kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1912) Alman asıllı ABD’li biyokimyacı. Ko­lesterol mekanizması ve lipitler üzeri­ne çalışmaları nedeniyle Nobel Tıp Ödülü’nü kazanmıştır. 21 Ocak 1912’de Almanya’nın Neisse kentinde (bugün Polonya’da Nysa) doğdu. Münih Teknik Yüksekokulu’nda kimya mühendisliği öğrenimi gör­dükten sonra İsviçre’ye, daha sonra da ABD’de Columbia Üniversitesi’ne gitti. Burada Rudolf Schoenheimer ile birlikte araştırmalar yapan Bloch, 1938’de doktorasını aldı. 1946’dan başlayarak Chica­go Üniversitesi’nde dersler verdi ve 1954’te Harvard Üniversitesi’nde biyokimya profesörü oldu. 1964’te Lynen ile paylaştığı Nobel Tıp ve Fizyoloji Ödülü dışında birçok ödül kazandı ve ABD Bilimler Akade­misi’ne kabul edildi.

Bloch’un biyokimya alanındaki ilk çalışmalarından biri, Schoenheimer ile çeşitli elementlerin izotoplarıy­la işaretlenmiş maddeler kullanarak hücre metaboliz­masının incelenmesidir. Daha sonra doymamış yağ asidi bileşiklerini araştıran Bloch, 1942’de Rittenberg ile başladığı kolesterol biyosentezi çalışmalarını, Ly­nen ve İngiltere’den J.W. Cornforth ve G. Popjak’ın da katkılarıyla sürdürdü. Hayvansal hücrelerde meta­bolizmanın temel öğelerinden olan ve beyaz mumsu görünümdeki kolesterolün yapısı Wieland’ın ve özel­likle Windaus’un 1900’lerde başlayan 3G yılı aşkın çalışmaları sonucu bir süredir bilinmekteydi. C₂7 H₄₆0 formülüyle gösterilen bu madde, kolik asitle birlikte yapısı çözümlenen ilk steroidlerdendir. Bu bilgilerden de yararlanan Bloch, iki karbonlu asetik asitin 30’u aşkın tepkime aşamasından sonra kolesterola dönüştüğünü gösterdi. Biyosentezinin % 90’ı karaciğerde gerçekleştirilen kolesterolün çoğu, vücut­ta yağ sindiriminde kullanılan safra asitlerinin, özel­likle de kolik asitin üretiminde kullanılır. Kolesterol ayrıca, böbreküstü bezinin salgıladığı hormonların, üreme hormonlarının ve D vitamininin üretiminde de etkendir. Bloch’un kolesterole ilişkin bir diğer buluşu da bu maddenin arterioskleroza neden olduğunu göstermesidir. Atardamar duvarlarının kalınlaşıp sert­leşmesi şeklinde görülen ve kalp hastalıklarına yol açabilen bu durum, kanda kolesterol oranının, fazla yağa dayanan bir beslenme ya da fizyolojik nedenlerle yükselmesi sonucu ortaya çıkabilmektedir. Plakalar halinde damar duvarlarında birikerek arterioskleroza neden olabilen kolesterolün yapısının çözümlenmesi ve biyosentezinin anlaşılabilmesi bu hastalık için tedavi yolları açmıştır. Bloch’un bu alandaki bulguları ayrıca terpen, kauçuk gibi maddelerin yapılarının çözümlenmesine de yaramıştır.

Lipid Metabolism, 1961, (“Lipit Metaboliz­ması”).

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansklopedisi, 17. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983