Tarihi Şahsiyetler

Kökböri Nedir, Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

Kökböri (ö. 630/1233) Begteginliler’in son hükümdarı (1190-1233).

27 Muharrem 549 (13 Nisan 1154) tari­hinde Musul’da doğdu. Babası Ali Küçük, Musul Atabeği İmâdüddin Zengî’nin hiz­metinde bulunmuş, Erbil S26’da (1132) Zengî tarafından kendisine iktâ edilmiş ve bu tarihten itibaren şehir beyliğin merkezi durumuna gelmiştir.

Ali Küçük S63 (1168) yılında ölünce ye­rine büyük oğlu Kökböri (Gökböri) geçti. Ancak atabeği Mücâhidüddin Kaymaz onu tutuklayıp yerine kardeşi Yûsuf Yinal Tegin’i getirdi. Bir süre sonra hapisten çıkan Kökböri, Musul Atabeği II. Seyfeddin Gazi’nin hizmetine girdi. Seyfeddin Gazi, Halep Atabeği Nûreddin Mahmud Zengî’nin ölümünden faydalanıp Halep atabegliğine ait olan Harran’ı zaptet­tikten sonra Kökböri’ye iktâ etti (569/ 1174).

Kökböri, Musul atabegliğiyle Selâhad­dîn-i Eyyûbî arasındaki mücadelelere fii­len katıldı. Bu savaşlar sonunda Halep dı­şında atabegliğin önemli merkezleri Se­lâhaddîn-i Eyyûbî’nin eline geçince Mu­sul Atabeği İzzeddin Mesud bazı tedbir­ler almak zorunda kaldı ve Erbil naibi Mü­câhidüddin Kayrnaz’ı Musul valiliğine ta­yin etti. Bu arada Halep Atabeği el-Melikü’s-Sâlih İsmail topraklarını Musul Ata­beği İzzeddin Mesud’a vasiyet etti. Bu­nun üzerine Kaymaz ve Kökböri ile birlik­te yola çıkan Atabeg İzzeddin Mesud 20 Şaban 577’de (29 Aralık 1181) Halep’i tes­lim aldı ve Kökböri’yi Halep şahneliğine getirdi. Halep’in yeniden Musul’a bağlan­ması Musul atabegliğinin geleceği açısın­dan önemli bir gelişmeydi. Ancak şehir, kardeşler arasındaki mücadele yüzünden Sincar’ın alınması karşılığında II. İmâdüd­din Zengî’ye terkedildi.

İzzeddin Mesud Musul’a dönerken kar­deşinin şehri Selâhaddîn-i Eyyûbî’ye kar­şı koruyamayacağı endişesiyle Kökböri’yi önemli bir kuvvetle birlikte Halep’te bı­raktı. Fakat Kökböri, Selâhaddîn-i Eyyû­bî’ye meyli olan bazı emîrlerin muhalefe­ti yüzünden kaleye hâkim olamadığı gibi atabeğe yaptığı şikâyetlerden de bir so­nuç alamadı.

Kaymaz’ın Musul’a tayinine öfkelenen Kökböri, iktâ merkezi Harran’a döndük­ten sonra Selâhaddîn-i Eyyûbî’ye itaat ederek onu Musul’a karşı sefere teşvik etti (578/1182). Ardından da Selâhaddîn-i Eyyûbî ordusuyla Fırat’ı geçtiği sırada kuvvetleriyle birlikte ona katıldı. Selâhaddin. Harran’a ilâveten Cemâziyelevvel 578’de (Eylül 1182) zaptettiği Urfa’yı da hizmetinin karşılığı olarak Kökböri’ye iktâ etti.