Kökböri Nedir, Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi
Kökböri (ö. 630/1233) Begteginliler’in son hükümdarı (1190-1233).
27 Muharrem 549 (13 Nisan 1154) tarihinde Musul’da doğdu. Babası Ali Küçük, Musul Atabeği İmâdüddin Zengî’nin hizmetinde bulunmuş, Erbil S26’da (1132) Zengî tarafından kendisine iktâ edilmiş ve bu tarihten itibaren şehir beyliğin merkezi durumuna gelmiştir.
Ali Küçük S63 (1168) yılında ölünce yerine büyük oğlu Kökböri (Gökböri) geçti. Ancak atabeği Mücâhidüddin Kaymaz onu tutuklayıp yerine kardeşi Yûsuf Yinal Tegin’i getirdi. Bir süre sonra hapisten çıkan Kökböri, Musul Atabeği II. Seyfeddin Gazi’nin hizmetine girdi. Seyfeddin Gazi, Halep Atabeği Nûreddin Mahmud Zengî’nin ölümünden faydalanıp Halep atabegliğine ait olan Harran’ı zaptettikten sonra Kökböri’ye iktâ etti (569/ 1174).
Kökböri, Musul atabegliğiyle Selâhaddîn-i Eyyûbî arasındaki mücadelelere fiilen katıldı. Bu savaşlar sonunda Halep dışında atabegliğin önemli merkezleri Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin eline geçince Musul Atabeği İzzeddin Mesud bazı tedbirler almak zorunda kaldı ve Erbil naibi Mücâhidüddin Kayrnaz’ı Musul valiliğine tayin etti. Bu arada Halep Atabeği el-Melikü’s-Sâlih İsmail topraklarını Musul Atabeği İzzeddin Mesud’a vasiyet etti. Bunun üzerine Kaymaz ve Kökböri ile birlikte yola çıkan Atabeg İzzeddin Mesud 20 Şaban 577’de (29 Aralık 1181) Halep’i teslim aldı ve Kökböri’yi Halep şahneliğine getirdi. Halep’in yeniden Musul’a bağlanması Musul atabegliğinin geleceği açısından önemli bir gelişmeydi. Ancak şehir, kardeşler arasındaki mücadele yüzünden Sincar’ın alınması karşılığında II. İmâdüddin Zengî’ye terkedildi.
İzzeddin Mesud Musul’a dönerken kardeşinin şehri Selâhaddîn-i Eyyûbî’ye karşı koruyamayacağı endişesiyle Kökböri’yi önemli bir kuvvetle birlikte Halep’te bıraktı. Fakat Kökböri, Selâhaddîn-i Eyyûbî’ye meyli olan bazı emîrlerin muhalefeti yüzünden kaleye hâkim olamadığı gibi atabeğe yaptığı şikâyetlerden de bir sonuç alamadı.
Kaymaz’ın Musul’a tayinine öfkelenen Kökböri, iktâ merkezi Harran’a döndükten sonra Selâhaddîn-i Eyyûbî’ye itaat ederek onu Musul’a karşı sefere teşvik etti (578/1182). Ardından da Selâhaddîn-i Eyyûbî ordusuyla Fırat’ı geçtiği sırada kuvvetleriyle birlikte ona katıldı. Selâhaddin. Harran’a ilâveten Cemâziyelevvel 578’de (Eylül 1182) zaptettiği Urfa’yı da hizmetinin karşılığı olarak Kökböri’ye iktâ etti.