Kısa Çizgi Nedir, Kullanımı, Kullanıldığı Yerler, Nerelerde Kullanılır

Kısa Çizgi ( – )

1) Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur. Örnek :

Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bil-       
mem. Havuzun suyu bulanık. Kapının saatleri 12’yi geçmiş. Kanepe-       
lerde kimseler yok. Tramvay ne fena gıcırdadı! Tramvaydaki adam bir tanı- 
dık mı idi acaba? Ne diye öyle dönüp dönüp baktı? Yoksa kimsecik-       
lerin oturmadığı kanepelerde bu saatte pek başıboşlar mı oturur? (Sait Faik Abasıyanık)

2) Bir cümlenin içinde o cümledeki fikri açıklıyan ek cümlecik iki çizgi arasına alınır.

İki çizgi arasına alınan ek cümlecik çıkarıldığında, esas cümlenin anlamı ve gramer yapısı bozulmaz. Örnek :

Üç gün sonra ben de -buradaki işimizi bitirebilirsem- Samsun’a gideceğim.

3) Kesin olarak belirtilmiyen rakamlar arasında çizgi kullanılır. Örnek :

Onu görmiyeli üç-dört ay oldu.
Ağabeyim, iki-üç gün sonra gelecek.

4) Belli bir zamanı gösteren tarihler arasında kullanılır. Örnek:

Namık Kemal (1840-1888) kırk sekiz yaşında öldü.

Orta okulu 2008-2009’de bitirdim.

26-30 Ağustos 1922, ölüm-dirim savaşımızdır.

5) Aynı cümle içinde yanyana kullanılan zıt anlamlı kelimeler arasında çizgi kullanılır. Örnek :

Siyah-beyaz’lar, bu haftaki maçı kaybettiler.

Başkomutan Meydan Muharebesi, bizim için, bir ölüm-dirim boğuşmasıydı.

Şu dünya, var-yok dünyasıdır.

6) Eski metinlerde görülen Arapça ve Farsça tamlamalarda, tamlananla tamlanan takısı arasında çizgi kullanılır. Örnek:

Ebr-i nevbahar (İlkbahar bulutu)

Esir-i aşk (Aşk esiri)

Çeşm-i siyah (Siyah göz)

Dâr-ül-aceze (Düşkünler yurdu)

7) Maddelerle bölümleri gösteren harf veya rakamlardan sonra çizgi konur. Örnek:

A – ……

B – ……

Madde –  ……

8) Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur. Örnek:

al-ış, dur-ak, gör-gü-süz-lük.

9) Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır. Örnek:

al-, dur-, gör-, ver-; başar-, kana-, okut-, taşla-, yazdır-.

10) Eklerin başına konur. Örnek:

-ak, -den, -ış, -lık.

11) Heceleri göstermek için kullanılır. Örnek:

a-raş-tır-ma, bi-le-zik, du-ruş-ma, ku-yum-cu-luk, prog-ram, ya-zar-lık.

12) Kelimeler arasında “-den…-a, ve, ile, ila, arasında” anlamlarını vermek için kullanılır. Örnek:

Türkçe-Fransızca Sözlük, Aydın-İzmir yolu, Ankara-İstanbul uçak seferleri, Türk-Alman ilişkileri, Ural-Altay dil grubu, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 09.30-10.30, Beşiktaş-Fenerbahçe karşılaşması, Manas Destanı’nda soy-dil-din üçgeni, 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı, 2003-2004 öğretim yılı.

13) Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır. Örnek:

40-30=10