Tarihi Şahsiyetler

Kırımlı Mahmud Ağa Kimdir, Hayatı, Mimari Eserleri, Hakkında Bilgi

Kırımlı Mahmud Ağa XIX. yüzyılda görev yapan Hassa başmimarı.

Osmanlı mimarlık teşkilâtı olan Hassa Mimarlık Ocağı’nın kaldırılmasından önce görev yapan son başmimarlardandır. Târîh-i Lutffde kendisinden Ebniye-i Hassa müdürü şeklinde söz edilse de 1831’de oluşturulan bu kurumdan evvel 1827-1829 yıllarında serrni’mârân-ı Hassa ola­rak görev yaptığı Osmanlı arşiv belgele­rinden anlaşılmaktadır. Maliyeden mü-devver 89S9 numaralı inşaat defterinde, kendisinden önce başmimar olan Seyyid Abdülhalim Efendi’nin 12 Zilkade 1242 (7 Haziran 1827) tarihli tüfenkhâne tami­ratına ait kaydından sonra Kırımlı Mahmud Ağa’ya ait ilk kayıt 8 Muharrem 1243 (1 Ağustos 1827) tarihini taşımakta­dır. Bu durumda Mahmud Ağa’nın 1827 yılı Haziran veya Temmuz ayında başmimarlığa getirilmiş olduğu söylenebilir.

21 Temmuz 1829’da Mahmud Ağa gö­revden alınıp yerine tekrar Seyyid Ab­dülhalim Efendi tayin edilir. Sabık başmimar olarakTarabya!da padişah atları için 19 Kasım 1829’da yaptığı bir ahırın birkaç gün sonra yıkılıp on bir atın ölümüne sebep olması yüzünden ailesiyle birlikte Bursaya sürgüne gönderilir. Târîh-i Lutü’ûe, ahırın yıkılışını Mahmud Ağa İle arası iyi olmayan Kirkor Balyan’ın sağladığı ve bu amaçla işçileri ayarlayıp bina çatısında uygun olmayan malzeme kullandırdığı belirtilir. Abdülhalim Efendi döneminde Mahmud Ağa’nın inşa ettiği binalarda ça­lışan işçilerin, ayrıca esnafın alacakları ol­duğuna dair istekte bulunmaları üzerine kendisinden harcama ve ödemelerinin kayıtları istenir. Bu kayıtlan ve bir dilek­çesini içeren 4 Mayıs 1830 tarihli belge­de başmimarlığa tayininden önce yıllık 5000 kuruş gelirle mühendishânede otuz yıla yakın bir süre çalıştığını, ancak şimdi ailesinin ve kendisinin zaruret içerisinde bulunduğunu ve hakkındaki id­diaları savunabilmesi için İstanbul dön­mesi gerektiğini belirtir. Şehremânetinin bu isteğini uygun bulması üzerine İstan­bul’a döner. Aynı belgede Dâvutpaşa bah­çesinde bazı köprüleri [17 Rebîülâhir 1244/ 27 Ekim 1828] Göksu’da büyük köprüyü [9 Cemâziyelâhir 1244/17 Aralık 1828] ta­mir ettiği. Tüpçülar’daki camiyi [13 Cemâziyelevvel 1244 / 21 Kasım 1828] ve Haseki’de bir karakol [15 Şaban 1244 / 20 Şu­bat 1829] inşa ettiği kaydedilmiştir.