Kenneth Lee Pike Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PİKE, Kenneth Lee (1912 – 31 Aralık 2000)

ABD’li dilbilimci. Dili, insan davranışlarının yapısını açıklayan bir kuram açısından incelemiştir.

9 Haziran 1912’de Connecticut Eyaleti’nde Woodstock’da doğdu. Gordon College’da tanrıbilim okudu. Lisansüstü eğitimini Michigan Üniversitesinde sürdürdü. Amerikan Yapısalcılığinın kurucularından E.Sapir’in öğrencisi oldu. Michigan Üniversitesi’ nde dilbilim dersleri vermeye başladı. 1948-1955 arası doçent, 1955-1979 arası profesör olarak görev yaptı. 1979’da emekli olduktan sonra da öğretim etkinliğini sürdürdü. Meksika, Bolivya, Guatamala, Nijerya, Yeni Gine, Gana, Ekvador, Filipinler, Peru, Java yerlilerinin dillerini incelemek amacıyla bu ülkelerde alan araştırmaları yaptı. Ayrıca, Incil çevirileri üzerinde uzmanlaşan dilbilimcilerin oluşturduğu Sum-mer Institute of Linguistics’de çalıştı. Incil’i Amerikan Kızılderilileri’nin dili olan Mextic’e çevirdi.

Genel dilbilim, sesbilim (fonoloji), sesbilgisi (fonetik), dilbilgisi (gramer), Amerikan Ingilizcesi’nde tonlama (entonasyon), Amerikan Kızılderili dilleri, Güney, Orta ve Batı Afrika yerlilerinin dilleri, Pike’ın incelediği konulardır. Pike, sesbilgisi, dilbilgisi ve sözcük hâzinesini (leksikon) birbirine bağımlı ve koşut gelişen yapılar olarak ele almıştır. Değişik sistemleri olan dilleri inceleyebilmek için temel bir model (tagmemic model) oluşturmuş ve bu modeli temel alan bir dilbilgisi kuramı (tagmemics) geliştirmiştir. Bu kuram, bir sözce (utterance) içindeki işlevlerine göre tanımlanan öğelerin (tagmeme) sınıflandırılmasını temel alır. 1957’de Pike tarafından temelleri atılan, daha sonra Longacre tarafından geliştirilen bu kuram, henüz incelenmemiş ve yazıya geçirilmemiş bazı Güney, Orta ve Batı Afrika yerli dillerinin incelenmesinde temel olmuştur. Pike’ın oluşturduğu model, ayrıca Incil çevirisi üzerinde çalışan dilbilimcilerce de kullanılmıştır. Pike, İngilizce için bir tonlama modeli geliştiren ilk dilbilimci sayılır.

Pike, dilsel olgularla kültürel olgular arasında yakınlıklar kuran Sapir’den etkilenmiş, dilbilimin yöntemini kültürel davranışlara da uygulamaya çalışmıştır. Davranışçılık’ın etkisinde, dili, insan davranışlarının yapısını açıklayan bir kuram çerçevesinde incelemiştir. Language in Relation to a Unified Theory of the Structure of Human Behavior (“İnsan Davranışının Yapısının Birleşik Kuramı Açısından Dil”) adlı yapıtı, Amerikan Yapısalcılığı içinde değerlendirilmekle birlikte, Pikc’m oluşturduğu dilbilim yaklaşımı Bloomfield sonrası Yapısalcılardan farklılıklar gösterir.

• YAPITLAR (başlıca): Phonetics, 1943, (“Sesbilgisi”); Phonemics, 1947, (“Scsbirimbilim”); The Intonation of American English, 1945, (“Amerikan İngilizcesi’nde Tonlama”); Tone Languages, 1948, (“Ton Dilleri”);Z.^ngHdge in Relation to a Unified Theory of the Structure of Human Behavior, 3 cilt, 1954-1960, (“İnsan Davranışının Yapısının Birleşik Kuramı Açısından Dil”); Grammatical Analy-sis (E.G. Pike ile), 1977, (“Dilbilgisi Çözümlemesi”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi