Kemal Tahir (Demir) Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Kemal Tahir Demir. Türk düşünür, romancı. 15 Nisan 1910’da İstanbul’da doğdu, 21 Nisan 1973 İstanbul’da öldü.

Galatasaray Lisesi’nde 10. sınıftayken öğrenimini yarım bırakıp çalışma hayatına atıldı. Avukat kâtipliği, Zonguldak Kömür İşletmeleri’nde ambar muhasipliği yaptı (1928-1932). Babıâli’de musahhih, röportaj yazarı, çevirmen olarak çalıştı; sekreterlik (Yedigün, Karikatür dergileri), başyazarlık (Karagöz gazetesi, 1935-1936), yazı işleri müdürlüğü (Tan gazetesi, 1938) görevlerinde bulundu. Siyasal görüşleri dolayısıyle kovuşturmaya uğradı; “askeri isyana tahrik ve teşvik” suçunu işlediği ileri sürülerek 15 yıl hapse mahkûm edildi. Çankırı, Çorum, Kırşehir, Malatya cezaevlerinde 12 vıl geçirdikten sonra genel aftan yararlanarak. İstanbul’a döndü. 1955’ten ölümüne kadar verimli bir yazı hayatı sürdürdü. Ününü bu dönemde sağladı.

Ekonomik zorluklar nedeniyle gazetelere tefrika romanları yazan Tahir, aynı zamanda çevirilerini yaptığı Mayk Hammer serisi için yeni kitaplar da yazdı.

1968’de SSCB’ye gitti.

1970’de akciğer ameliyatı geçiren Tahir, özellikle Marksist terminolojiyi yerlileştirerek, Anadolu’ya uygun bir sol düşünce oluşturmaya çalıştı. Kendi çevresinde fikirlerini savunan bir grup oluşturan Kemal Tahir, dönemin bir çok Kemalist aydını tarafından da haksız biçimde eleştirildi. 21 Nisan 1973’te geçirdiği bir kalp krizi sonucu İstanbul’da öldü.

İlk önce şiir denemeleri yapan Kemâl Tâhir, uzun bir süre günlük hikâyeler, dedektif ve macera
romanları yazmış, on beş kadar takma ad kullanmıştır. Kemal Tahir eserlerinde özellikle Orta Anadolu’ya ait köy yaşamını, Türkiye’deki tarihi, siyasi, sosyal olayları, toplum yapısının özelliklerini, bu yapının değiştirilmesiyle ilgili sorunları konu edindi.

Çeşitli sebeplerle cezaevine düşmüş köylü kasabalı insanların serüvenlerini öğrenmiş, kişiliklerini yakından tanımış olması onun köy çevresiyle ilgili romanlarına zengin malzeme sağlamıştır. Bu romanlarda Çankırı ve Çorum yörelerinin köyleri, insanları ve sorunları ele alınır. Kemal Tahir’in romanlarından bazıları ortak kahramanların serüvenlerini konu edinen diziler meydana getirmektedir. Çankırı dolaylarında Yamören köyünden bir gencin sevdiği kız başkasıyle evlenince Ankara’ya gurbetçiliğe gidişini, orada sanat öğrenip kişiliğini geliştirmesini, köye döndükten sonraki günlük yaşantısını konu edinen Sağırdere (1955) ile Körduman (1957) bu dizilerden biridir. Başka bir diziyi Yediçınar Yaylası (1958), Köyün kamburu (1959), Büyük Mal (1970) romanları meydana getirir. Yine Çorum dolaylarının ele alındığı bu üçlüde devlet ağa – halk ilişkileri gösterilir. Tanzimat’la başlayan yenileştirme hareketlerinin taşradaki yankıları, 19.yüzyılın başından itibaren köy ve kasaba çevresinin toplumsal görüntüleri, Cumhuriyet döneminin ilk yıllarındaki siyasal çekişmeler anlatılır. Bu çekişmelerin ekonomik temellere dayandığı açıklanır. Rahmet Yolları Kesti (1957), eşkıyanın haksızlığa başkaldırmış bir kahraman olduğunu ileri süren görüşe karşı çıkar. Ahlâk düzeninin gevşediği, devlet otoritesinin sarsıldığı bir dönemde yol kesmeğe kalkışan birkaç köylünün serüvenini anlatırken ancak adaletli, sağlam bir devlet düzeninin böyle bir hastalığı ortadan kaldıracağına işaret eder. Kelleci Memet’le (1962), Çankırı’lı, yoksul köylü genci Memet’in, yanında çalıştığı ağanm üvey kızını sevmesi, ağanın haksız davranışları, kaza kurşunuyle ağayı öldüren Memet’in cezaevine düşmesi, buradaki yaşantısı anlatılır.

Kemal Tahir’in köy romanları köyün yoksulluğu, geri kalmışlığı üzerinde dururken onun kendi çerçevesi ve koşulları içinde kalkınamayacağı tezini savunur. Köy Enstitüleri’nin temsil ettiği kalkınma modelini eleştiren Bozkırdaki Çekirdek (1967) romanı bu yüzden geniş eleştirilere uğradı. Köy romanlarının dışında kalan romanlar yakın ve uzak tarih dönemleriyle ilgilidir, Osmanlı Devletinin kuruluş dönemini, toplumsa! yapısını konu edinen, Osmanlı soyunun devlet kurma ve yönetme misyonunu taşıdığını iieri süren Devlet Ana (1967) (1968 Türk Dil Kurumu roman ödülünü almıştır), Osmanlı Devleti’nin batılı toplumlardan ayrı bir gelişme yolu bulunduğunu, bunun batı örneğine uyularak değiştirilmesinin yanlış olduğunu savunur. Mütarekeden Cumhuriyet dönemindeki Serbest Fırka deneyine kadar uzanan yakın tarih döneminin olayları ve değerlendirilmesi yeni bir roman dizisini ortaya çıkarmıştır.:

Esir Şehrin İnsanları (1956), Esir Şehrin Mahpusu (1962), Yol Ayrımı (1971) romanları zengin bir Abdülhamid paşasının oğ!u olan ve uzun yılları dünyanın büyük merkezlerinde variık içinde geçmiş Kâmil Bey’in devrimci aydın niteliğini kazanışını, Kurtuluş Savaşı için çalışmasını, tutuklanarak mahkum edilmesini, hapishane yaşantısını konu edinir. Dizinin son eseri Kurtuluş Savaşı nda görev alanların Cumhuriyet döneminde kendi çıkarları ardında koşmalarını, devlet eliyîe kişilerin zengin edilmesini e!e alır, toplumun altyapısında bir değişme meydana getirilmeyişini eleştirir. I.Dünya Savaşı’ndan yenilgiyle çıkmış subayların mütarekede derlenip toparlanarak direnmeye geçmelerini anlatan Yorgun Savaşçı (1965), Batı’dan gelen özgürlük, eşitlik gibi kavramların kendi ülkelerinde geçerli olan şekillerinin Türkiye’ye aynen uygulanamayacağı tezi üzerinde durur. 1967 den itibaren yayımlanan romanları Türk toplumunun yapı özellikleri, devlet anlayışı, toplumsal değişmede izlenmesi beklenen yol, batılılaşmanın etkileri, geleneklerin değerlendirilmesi, yakın siyasal tarihin eleştirisi gibi konularda savundukları tezler yüzünden tartışmalara yol açmıştır. İzmir Suikastı’ndan söz edilen Kurt Kanunu’nda. (1969) eski İttihatçı roman kişilerinin ağzından Atatürk hakkında dile getirilen görüşler de tepkilerle karşılanmıştır.

Kemal Tahir’irı köy çevresi romanları anlatım bakımından fonetik değişikliklere ve bölge ağızlarının ayrı kelime kadrolarına değil, ağızların hareketli sözdizimine dayanır. Bu sohbet havası zamanla monotonlaşmış ve gereğinden uzun konuşma bölümleri, bütün kişilerin aynı biçimde tek bir kişi gibi konuşması, anlatımını aksatmıştır.

Eserleri

• Sağırdere (1955)
• Esir Şehrin İnsanları (1956)
• Körduman (1957)
• Rahmet Yolları Kesti (1957)
• Yediçınar Yaylası (1958)
• Köyün kamburu (1959)
• Kelleci Memet’le (1962)
• Esir Şehrin Mahpusu (1962)
• Bozkırdaki Çekirdek (1967)
• Devlet Ana (1967) (1968 Türk Dil Kurumu roman ödülü)
• Kurt Kanunu (1969)
• Büyük Mal (1970)
• Yol Ayrımı (1971)
• Yorgun Savaşçı (1965) (1967 1968 Yunus Nadi Armağanı’nı kazanmıştı)
• Harem’de Dört Kadın
• Göl İnsanları
• Namusçular
• Karılar Koğuşu
• Hür Şehrin İnsanları
• Damağası
• Kemal Tahir’e Mapusaneden Mektuplar (Nazım Hikmet’le yazışmaları)
• [ Notlar / K.Tahir Vakfi çalişmalari]
• 1950 Öncesi Cezaevi Notları
• 1950 Öncesi Şiirler; Ziya İlhan’a Mektuplar
• Batılaşma
• Çöküntü
• Kitap Notları
• Mektuplar
• Notlar / Osmanlılık / Bizans
• Roman Notları 1; Topal Kasırga / Darmadağın Olan Devlet
• Roman Notları 2; Batı Çıkmazı
• Roman Notları 3; Patriyot Ömer / Gülen Azap Çıkmazı
• Sanat edebiyat 1
• Sanat edebiyat 2
• Sanat edebiyat 3
• Sanat edebiyat 4
• Sosyalizm, Toplum ve Gerçek
• Sosyalizm