Kavsname Nedir, Konusu, Örnekleri, Hakkında Bilgi

Kavsnâme. Ok atmanın âdabı, menziller ve okçulara dair bilgi veren eserlerin ortak adı.

Arapça’da kavs (yay) kelimesine Farsça nâmenin (mektup, kitap) eklenmesiyle oluşmuş bir birleşik kelimedir. İran ve Türk yazılı kültüründe okçulukla ilgili eserlere genellikle “kavsnâme” denilmek­tedir. Arap edebiyatında ise bu tür eser­ler daha çok “kavs”, “remy” (ok atmak) ve “sihâm” (oklar) kelimeleri kullanılarak adlandırılmıştır.

Hz. Peygamber’in, “Ok atıcılığını ve bi­niciliği öğreniniz. Kuvvet ok atmaktır gibi hadisleri İslâm coğrafyasında ok atıcılığı­nın önemini arttırmış, bu konuda kitap ve risaleler yazılmasına yol açmıştır. Ebû Hâşim el-Bâverdî, Tâhir-i Belhî, İshaker-Reffân, Abdurrahman et~Taberî, Ebû Ca’-fer el-Hîrevî, Ebû Mûsâ Harrps, Behrâm b. Bâbek. Kadı Muhiddin gibi müelliflerin bu konudaki eserleri bilinmektedir. Ayrıca Kur’ân-ı Kerîm’de geçen “remâ” fiili de [Enfâl 8/17] daha çok “ok atmak” mânasında anlaşılmış, dolayısıyla âyet konuyla ilgili eserlerin he­men tamamında zikredilmiştir.

Bu konudaki Arapça eserler arasında Süleyman b. Ahmed et-Taberânî’nin Faz-lü’r-remy ve laclîmih, Kemâleddin Ebü’l-Fazl İsmail İsfahânî’nin Risâletü’l-kavs ve Ebû Zeydel-Ensârî’nin Kitâbü’l-Kavs ve’t-türs  adlı kitapları zikredilebilir. Farsça yazılmış eserler ara­sında da Katrân-ı Tebrîzî’nin Kavsnâme’si önemlidir.

XII. yüzyıl sonlarında Selçuklu Emîri Tü­lü Bey’in Hüseyin b. Ahmed Erzurûmî’ye 1200-1208 yıllarında yazdırdığı Hulûsa fî Hlmi remy adlı kitaptan itibaren kale­me alınan, aslen mensur olmakla birlikte yer yer beyit, kıta gibi manzum parçala­rın da bulunduğu, hemen hepsinin amacı okçuluğu teşvik yanında nazarî bilgiler de vermek olan Türkçe “kavsnâme”leri iki grupta ele almak mümkündür. Birinci gruptaki eserler ok atmanın önemi ve se­vabı, ok atmakla ilgili âyet ve hadisler, Hz. Âdem’den başlayarak peygamberler ve ashaptan meşhur ok atıcıları, ok atmanın ve yay tutmanın âdabı ve usulleri, ok at­manın şekilleri ve çeşitleri, ok atıcılarının kullandığı aletler ve ok menzillerinden bahsetmektedir. Mehmed Yûnus ed-Dervâzî’nin Kitâb-ı Kavsnâme, Kemankeş Prizrenli Mustafa Efendi’nin Kavsnâme, Mehmed Hafîd Efendi’nin 1145’te (1732) telif ettiği Kavsnâme, Meh­med b. Şeyh Mustafa’nın Kavsnâme, ve Mahmûd b. Mehmed Ezheri’nin Kavsnâme, adlı eserleri bu gruba dahildir.