Kasba Camii -Tunus- Tarihçe, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Kasba Camii. Tunus Kasbası’nda XIII. yüzyıla ait bir cami.

Muvahhidler’den Ebû Zekeriyyâ Yah­ya’nın emriyle 629 (1232) yılında inşası­na başlanarak 633’te (1235-36) tamam­lanmıştır. Camiden önce bitirilen minare ise kitabelerine göre Ramazan 630 (Hazi­ran 1233) tarihlidir. Şehirde Zeytûne Camii’nden sonra ikinci önemli yapı duru­mundaki Kasba Camii çeşitli devirlerde birçok defa tamir edilmiştir. Mihrap üze­rinde 922 (1516) yılını veren Arapça kita­beden Osmanlı döneminde ciddi bir ona­rım geçirdiği anlaşılmaktadır. Bu tarihte ahşap minber kaldırılarak yerine mermer minber konmuştur. Petek bölümündeki mermer üzerine sülüs hattıyla yazılan altı satır halindeki Türkçe kitabeye göre minare 1061 yılı Ramazanında (Ağustos -Eylül 1651) Dayı Mehmed Laz tarafından tamir ettirilmiştir, 1291’de (1874) Meh­med Sâdık Bey caminin kuzeybatı yönün­deki duvar üzerinde yeni bir kapı açtır­mıştır. Son olarak 1961 ‘de yapı aslına uygun olarak geniş çaplı bir onarım geçir­miştir.

Batıdan doğuya doğru alçalan eğimli bir arazide inşa edilen cami altta yamuk planlı sarnıç üzerinde yükselen fevkanî bir yapıdır. Çok ayaklı camiler grubu için­de ele alınan yapı dikine dikdörtgen plan­lıdır. İbadet mekânını kuzey ve doğudan “L” şeklinde çeviren revaklar zeminden bir sekiyle yükseltilmiştir. Köşelerde pa­ye, aralarda sütunlara yaslanan atnalı ke­merlerle taşınan revakların düz örtülü ça­tısı harim beden duvarlanyla aynı hizada tutulmuştur. Kuzey revaklannın önün­de, çatıda biriken yağmur sularını olukla alttaki sarnıca ulaştıran bir kanal yer al­maktadır.

İç mekâna kuzey ve doğu duvarlarına açılan yedi kapı ile girilir. Tîcânî’nin verdi­ği bilgiye göre caminin inşasında Tunus yakınlarında Menzilibâşşû’daki harabe­lerden getirilen mermer levha ve sütun­lar kullanılmıştır. 29.50 x 23,80 m. ölçülerindeki dikdörtgen planlı iç mekânda üst örtüyü taşıyan kırk sekiz sütun yer al­maktadır. Birimlerin üstü çapraz tonoz­larla Örtülü olan yapıda mihrap önündeki bir birim kubbelidir. Dıştan sekizgen kasnak üzerine oturan kubbenin dışında ha-rimin üstü düz damlıdır. Kıble yönünde, mihrabın solundaki düz atkılı bir kapıdan geçilen dikdörtgen planlı imam odası bu­lunmaktadır. Mihrap önü kubbesi dilim­li kemerler üzerinde yükselmektedir. İri mukarnaslarla dolgulanmış geniş bir yüzeyden sonra içlerinde sekizgen yıldız motiflerinin görüldüğü sekiz köşeli alt bö­lüm üzerinde iç kısmı dilimli kubbe yük­selir. Böylece Muvahhidler’in Tinmel ve Merakeş’teki camilerinde kubbenin iç kısmının tamamında görülen mukarnas dolgu burada sadece geçiş bölümünü kapsamaktadır.