Karma Ekonomi Nedir? (Sosyal Bilimler)

Karma ekonomi, ekonomik faaliyetlerde hem devletin, hem de özel teşebbüsün birlikte yer aldığı ekonomik sistemi ifade etmektedir. Ulusal savunma gibi hizmetler sadece devlet tarafından sunulabildiğinden, gelişmiş ekonomilerin bir çoğunda devlet ekonomik faaliyetlerin bir kısmına iştirak etmektedir. Bununla beraber, özel teşebbüsün ağırlıkta olduğu birçok ülkede kamu faaliyetleri de geniş bir alana sahiptir. Bazı karma ekonomilerde, birçok endüstride büyük oranda kamu payı bulunmaktadır. Ulaşım ve belediye hizmetleri buna örnektir. Bazı ülkelerde ise, devletin gözetimi altında özel sektör monopollerine izin verilmektedir. Böyle bir durumda devletin katkısı sembolik düzeyde kalmaktadır. Diğer bir kamu faaliyeti de özel sektörle işbirliği içinde, devlet planlama teşkilatının yol göstericiliği altında yatırım ve üretim amaçlarını belirlemesidir. Böyle bir çerçeve içinde, ekonomik faaliyetler özel teşebbüs tarafından gerçekleştirilirken, devlet de ekonomide belirlenen önceliklere göre kontrol görevini yerine getirmektedir. Daha açık bir ifadeyle, karma ekonomik sistem içinde devlet, kamu sektörü için emredici ve özel sektör için yol gösterici bir rol oynamaktadır.

Sosyalist prensiplerin yürürlükte olduğu sistemler hariç, genel olarak her ülkede “karma ekonomi” sistemi geçerli durumdadır. Bununla beraber ekonominin “karma” olan derecesi ülkeler arasında Önemli farklılık göstermektedir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler altyapı yatırımlarının yetersizliği, özel teşebbüsün eksik kapasiteyle çalışmayı tercih etmesi ve kalkınma programlarında kilit rol oynayabilecek projelerin özel sektörce benimsenmemesi gibi nedenlerle kamu teşebbüslerini daha büyük oranda devreye sokma ihtiyacı duymaktadır.

Doktriner açıdan, karma ekonomi sistemi konusunda henüz tam bir görüş birliği sağlanamamıştır. Bu sistemin sosyalist ve kapitalist sistemlerin arasında yer aldığı, fakat kapitalist sistemin prensiplerine göre işlediği düşüncesi yaygındır. Buna karşılık, karma ekonomik sistemin bağımsız ayrı bir sistem olduğu görüşü de ileri sürülmektedir. Bu sistemde, kapitalist ve sosyalist sistemlerin çelişkilerinin yer almadığına, aksine bireysel ve toplumsal refahın mümkün olan en üst düzeye çıkartıldığına inanılmaktadır. Daha teknik bir ifadeyle, ekonomik sistemlerin temel fonksiyonları olan tahsis, koordinasyon ve motivasyon faktörlerinin karma ekonomi prensipleri çerçevesinde daha etkin bir şekilde gerçekleştirildiği anlayışı mümkündür.

Nazım EKREN – SBA

Kısaca Karma Ekonomi
Kapitalist sistemde devletin yalnızca adalet, savunma gibi işleri üstlenmesi beklenir. Ancak 20. asırda devletin alt yapı üretimini büyük ölçüde üstlendiği, üretim araçları ve tüketim malları üretimine katıldığı, ekonomiye yoğun ölçüde müdahale ettiği görüldü. Bu durumdaki ekonomilere karma ekonomi denmektedir. Günümüz kapitalizminde devlet eski sınırlarına çekilmek eğilimindedir.

Vikipedi’de Karma ekonomi
Türkiye’de uygulanmış olan karma ekonomik düzen kapitalist ve sosyalist düzen arasında, her ikisinin de kimi özelliklerini taşıyan düzendir. Neoliberalizm ekonominin devlet işlerinden ayrılmasını ve piyasayı özel teşebbüsün yönetmesi gerekliliğini savunmaktadır. Yani devletin, olağanüstü hallerde, kriz durumunda piyasaya müdahale etmesini uygun gören düzendir. Batıda Keynes’in başlattığı müdahaleci kapitalizmle birlikte gelen karma ekonomik sistemin, Türkiye’de devletçilik adıyla, 1933 batıdan önce uygulamaya başladığı gözlenmektedir. Karma ekonomik sistem, özel sektörü ve birikmiş kapitali olmayan geri kalmış bir ülkenin kamu sektörü öncülüğünde kalkınmasının sağlanması deneyimidir.