Sosyoloji Tarihi

Karl Marx’ın Toplum Analizi

Marks ve Engels için siyaset, ekonomi tarafından yönlendirilen toplumsal bir olgu- dur. Onlara göre siyaset, toplumsal dinamizmin ifadelenişidir ki bu toplumsal dina- mik de temelde sınıf mücadelelerinden doğmaktadır. Tarihsel maddeciliğin teorik il- kelerine göre toplumun değişimi maddi yaşam şartlarının gelişimi ile oluşmaktadır. Teoriye göre üretim ilişkileri, toplumun yapısını şekillendiren sosyal sınışarın nitelik ve dağılımını biçimlendiren unsurlardır. Üretim ilişkilerinin belirli bir biçimde yapı- laştırdığı toplumda belirli kurumlar ortaya çıkmaktadır.

Üretim tarzı, birer üst yapı unsuru olan kurumların özelliğini ifade etmektedir. Üst yapı kurumlarının toplumun temelini etkileme gücü vardır. Marks ve Engels etkileşi- min var olduğunu öngörmüşlerdir. Fakat uzun dönemde toplumun ürettiği kurum- ları belirleyen unsur alt yapıdır. Sonuç olarak üretim güçleri üretim tarzını belirler; belirli bir üretim tarzında belirli tipte sosyal sınışar ve bunların mücadelesi vardır ve sınıf mücadelesi siyasal rekabete neden olur. Yani, siyasal rekabet üretim ilişkileri- nin bir yansımasıdır. O halde, devlet de siyasal rekabetin odak noktası olarak üretim ilişkilerinin ürettiği bir kurumdan ibarettir.

Bu açıklama semasına uygun olarak, siyasal rekabetin odaklandığı Devlet kurumu- nun da bir tipolojisini yapmak mümkündür. Tarihsel maddecilik her üretim tarzına belirli tipte bir devletin tekabül ettiğini göstermektedir. Örneğin, ilkel teknikler köleler- le efendiler arasındaki üretim ilişkileri ile antik üretim tarzını doğurmuş ve feodal devleti oluşturmuştur. Daha sonra üretim ilişkileri burjuvazi ile işçi sınıfı -proletar- ya- arasındaki mücadelede belirginleşerek burjuva devletine yol açmıştır. Böylece her kendine has üretim tarzına denk düşen bir devlet tipi meydana gelmektedir. Ne var ki devlet tipi ne olursa olsun, farklı devlet tiplerinin tekabül ettikleri farklı toplum- sal formasyonlarda aynı temel rekabet olgusuna rastlanmaktadır.

Önceki sayfa 1 2 3