Karl Marx’ın Toplum Analizi
Marx’ın tarihsel maddeci toplum analizi, aslında kapitalizm analizinde belirgin- leşmekle birlikte Marx yorumcularının bir bölümü, bu analizin diyalektik ve tarih- sel olarak toplumların oluşum ve değişim süreçlerinin anlaşılmasında da kullanıla- bileceğini savunmaktadırlar. Sonuç olarak, tarihsel süreç içinde üretim güçlerinin gelişimi ve üretim araçlarının özel mülkiyetinin ortaya çıkmasıyla beraber toplum- lar sınıfsal bir özellik kazanmış, başka bir deyişle, sınışı toplumlara dönüşmüşler- dir. Bu sınışı toplum yapısında ise, üretim güçlerine sahip toplumsal sınışar, ken- di çıkarları için üretim araçlarının özel mülkiyetinden yoksun olan diğer sınışarı sömürmektedirler. Tarihin akışı bu sınışar arasındaki çatışmaya dayanır. Bu ne- denle Marx’ın yaklaşımı çok defa çatışmacı bir yaklaşım olarak da tanımlanır.
Tarihsel olarak bu diyalektik süreç Hegel’in tez, antitez ve sentez ilkelerine da- yanır. Hegel’in idealist diyalektik yönteminin tersine, toplumların tarihsel materya- list yorumu içinde özel mülkiyetin olmadığı ilk komünal sınıfsız toplumlar tez, da- ha sonra üretim güçlerinin gelişimi ve özel mülkiyetin ortaya çıkmasıyla oluşan sı- nışı toplumlar antitezdir. Marx’a göre kapitalist toplum sınışarın olduğu son top- lum biçimidir. Burjuva ve proletarya arasındaki sınıf çatışması sonucu gerçekleşe- cek radikal dönüşüm (devrim) tarihsel olarak sınıfsız bir toplumun oluşmasını sağ- layacaktır. insanlığın tarihsel gelişim süreci içinde oluşacak bu sınıfsız toplum ise sentezdir. Sınışı toplumlarda insanlık kendi yaratıcı doğasına yabancılaşmıştır. Tarihsel olarak bu diyalektik süreç içinde insanlık tekrar kendi doğasına dönerek yabancılaşmasından kurtulacaktır (Bilgin, 2009, s.53).