Karl Auer kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Karl Auer kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1858-1929) Avusturyalı kimyacı ve mühendis. Nadir topraklar üzerindeki araştırmalarını aydınlatma elemanlarının geliştirilmesine uyguladı. 1 Eylül’de 1858’de Viyana’da doğdu. Avusturya’nın ünlü matbaacılarından olan babası Aloys Auer, geliştirdiği basım teknikleri ve yeni matbaa makineleriyle büyük ün kazanmış ve 1860’ta kendisine Auer von Welsbach adıyla şövalyelik sanı verilmişti. Önce Viyana Politeknik Okulu’nda okuyan Baron Kari Auer von Welsbach, daha sonra Heidelberg Üniversitesinin kimya bölümünde Bunsen’in öğrencisi oldu. Burada nadir topraklar üzerine başlattığı araştırmalarını Viyana Üniversitesi’nde sürdürdü. 4 Ağustos 1929’da Treibach’ta öldü.
Auer, nadir toprak metalleri üzerinde araştırmalara giriştikten bir süre sonra, önceleri tek bir element olduğu sanılan didimi, neodim ve praseodim halinde ayrıştırdı (1885). 1904’te ferroseryum ya da Auer metali diye bilinen bir alaşım yaptı. Bundan dört yıl sonra da Fransız kimyacı Urbain ile aynı zamanda, ama ondan bağımsız olarak iki yeni nadir toprak oksidinin varlığını buldu. Bu elementlerin bugünkü adları iterbiyum ve lütesyumdur.
Auer’in teknoloji ve bilime katkısı bu metalleri ayrıştırmasının da ötesinde, sanayide önemli kullanım alanları yaratmış olmasıdır. Bu alandaki buluşlarından ilki, gaz lambalarının (lüks) “Auer gömleği” olarak bilinen aydınlatma elemanıdır.
1885’te bir fitili ya da aynı amaçla kullanılacak asbest çubukları % 90 toryum nitrat ve % 10 seryum nitrat karışımıyla doyurup ısıttığında, bu tuzların oksitlerine dönüştüğünü ve bu sırada gaz lambasının çok daha parlak ışık verdiğini bulmuştu. Bu metaller yeryüzünde çok az bulunduğundan geniş çapta arama çalışmalarına girişildi. Bir süre sonra yüksek oranda toryumdan başka diğer nadir toprak elementlerini de içeren monazit adlı fosfatlı bir bileşik bulundu. Böylece geniş çapta üretimine geçilen Auer gömlekli gaz lambaları, o sıralar yeni yeni gelişmeye başlayan elektrik ampulüyle kısa bir süre için yeniden rekabete girdi.
1889’da Auer, elektrik lambaları için osmiyumlu filamanı geliştirdi. Osmiyum çok az bulunan bir element olduğundan, osmiyum filamanlı lamba pek ilgi görmediyse de, bu ilk metal filamanlı lamba tungstenli lamba gibi daha gelişmiş elektrik ampullerinin yapımına yol açmıştır.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 9. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983