Tarihi Şahsiyetler

Karesi Bey/Beyliği Kurucusu Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Karesi Bey (ö. 728/1328’den önce) Karesioğulları Beyliği’nin kurucusu.

Hayatına dair yeterli bilgi yoktur. Çağ­daşı Bizanslı tarihçi Gregoras ondan “Calames’in oğiu Carases” diye bahseder. Osmanlı kaynaklarında ise II. Gıyâseddin Mesud’un [birinci saltanatı 1284-1296] nökeri olduğu belirtilir. Tokat’ta bulunan Karesi ailesinden Kutlu Melek ile oğlu Mustafa Çelebi’ye ait iki mezar taşı kita­besinden Karesi Bey’in soyunun Dâniş-mendliler’e dayandığı anlaşılmaktadır. Babasının, Melik Dânişmend Gazi neslin­den gelen Yağdı Bey’in oğlu Kalem Bey olduğu, babası ile birlikte Selçuklu Sulta­nı II. Mesud’un emirlerinden biri iken Ba­lıkesir ve civarını fethettiği ve bağımsız­lığını ilân etmek suretiyle kendi adıyla anılan bir beylik kurduğu söylenebilir. Ancak bu beyliği ne zaman kurduğu kesin olarak belli değildir. Bununla beraber Bi­zans İmparatoru II. Andronikos’un (1282-1328) saltanatının ilk yıllarından itibaren faaliyete geçtiği ve muhtemelen 1296-1297’de Erdek, Biga, Edremit, Bergama ve Çanakkale hariç Büyük Mysia sahası­na hâkim olduğu anlaşılmaktadır.

Karesi Bey’in hakimiyetindeki toprak­lar Bulgar baskısıyla Rumeli’den, Moğol baskısıyla Anadolu’dan kopup gelen göç dalgalarına son durak olabilecek elverişli bir mekân konumundaydı. Nüfusu artan beylik giderek güçlendi. Bizans İmparatorluğu’nun Alan ve Katalanlar ile ittifak kurmak suretiyle Batı Anadolu beylikle­rine yönelik iki seferinden sonra (1302-1308) Karesi Bey topraklarını Küçük Mysia ve Saruhan Beyliği sınırlarına ka­dar genişletti. Trakya’da uzun süre Bizansiılar’a karşı mücadele veren Ece Ha­lil liderliğindeki Sarı SaltukTürkmenleri’ni destekledi (1311) ve bu mücadeleden geriye kalan Türkmenleri ülkesine kabul etti.

Oğlu Demirhan Bey ile Bizans İmpara­toru III. Andronikos arasında 1328yılında bir anlaşmanın yapılmış olması Karesi Bey’in bu tarihten önce vefat ettiğini dü­şündürmektedir. Bazı araştırmacılar, Os­manlı kaynaklarından yola çıkarak bu ta­rihi 1334 veya 1336 olarak göstermişler­dir. Osmanlı tarihlerinde bir Karesi beyi­nin ölümünden bahsedilmekte ve adı Aclan Bey şeklinde verilmektedir. Cahen’e göre Aclan Karesi Bey’in unvanıdır. Os­manlı tarihlerinde ise Aclan Bey Karesioğlu şeklinde yer almaktadır. Karesi Bey’in kesin olarak bilinen Yahşi (Aclan) adında bir oğlu vardır. Karesioğulları diye adları geçen Demirhan ve Dursun beylerin onun çocukları olduğu şüphelidir. Balıkesir Mustafa Fakih mahallesinde Paşa Camii yakınında yer alan türbesi 1920 yılında yeniden yapılmıştır. İçinde Karesi Bey ile beş oğluna ait oiduğu kabul edilen me­zarlar mevcuttur. Karesi Bey’in sandukası kûfî yazı ile süslüdür.

TDV İslâm Ansiklopedisi