Tarihi Şahsiyetler

Kara Mustafa Pa­şa -Bayburtlu- Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

Kara Mustafa Pa­şa (ö. 1098/1687) Osmanlı sadrazamı.

1030 (1620-21) yılında, Bayburt’a (gü­nümüzde Gümüşhane’ye) bağlı Kelkit ka­zasının Handevrek (Hınzeverek) köyünde doğdu. Katırcı Ahmed adında bir köylü­nün oğludur. Gençlik yıllarında Abaza Hasan’ın maiyetinde levent askeri olarak bu­lundu. Abaza Hasan isyanının bastırılma­sının (1659) ardından İran’a kaçtı ve bir süre orada kaldı. Daha sonra geri döne­rek Firari Mustafa Paşa’nın himayesine girdi, iç çuhadan ve kethüdası oldu. Ha­misinin ölümü üzerine bir süre mukabelecilik yaptı ve bazı devlet adamlarının kapı hizmetlerinde bulundu. Sonunda sa­dâret kethüdası Merzifonlu Kara Musta­fa Ağa’ya intisap etti ve onun Silistre va­liliği sırasında kethüdası oldu. Kara Mus­tafa Paşa yükseldikçe terfi ve temayüz eden İbrahim Ağa bu arada IV. Mehmed’e yaklaşma fırsatı buldu. Hamisinin sadâ­ret kaymakamlığına getirilmesinin ardın­dan İbrahim Ağa da sadâret kethüdâlığına terfi etti ve bundan böyle Kara Kethü­da diye anılmaya başlandı. 2 Rebîülâhir 1082 (8 Ağustos 1671) tarihinde mîrâhûr-ı sânîliğe getirildi, yirmi dört gün sonra mî-râhûr-ı evvelliğe terfi ettirildi ve padişahın gü­venilir adamlarından oldu. Merzifonlu Ka­ra Mustafa Paşa’nın sadrazamlığa tayi­ninin ardından üçüncü vezir rütbesiyle Kubbealtfna alındı (Silâhdar, i, 653). IV. Mehmed’in en yakınlarından ve has ne­dimlerinden biri olarak padişahın sefer­lerinde, av eğlencelerinde hep yanında bulundu. Onun padişah üzerindeki nüfu­zundan çekinen Kara Mustafa Paşa, İbrahim Paşa’yi 17 Ramazan 1088’de (13 Ka­sım 1677) kaptan-ı deryalığa getirdi ve böylece IV. Mehmed’in yanından uzaklaş­tırmak istedi. Ancak İbrahim Paşa, on do­kuz gün sonra kendini rikâb-ı hümâyun kaymakamı tayin ettirerek hem pa­dişahın yanına döndü hem de rütbesini yükseltti. Merzifonlu’nun Cehrin Seferi sırasında sadâret kaymakamı ve onun ve­kili oldu. Ancak kaptan-ı deryalıktaki ba­şarısızlığını öne süren Kara Mustafa Pa­şa, seferden döndükten sonra İbrahim Paşa’yı bu görevlerden aldı ve rütbesini de beşinci vezirliğe düşürdü (25 Kasım 1678),

Merzifonlu’nun bu icraatları İbrahim Paşa “yi resmî görevlerden mahrum bırak-tıysa da padişah üzerindeki tesirini azalt­madı. Nitekim çok geçmeden dördüncü, ardından üçüncü vezir rütbesine yüksel­di ve padişah yanındaki itibarına tekrar kavuştu. Bu gelişmeler karşısında Kara Mustafa Paşa rakibiyle anlaşmak zorun­da kaldı ve Avusturya seferi arefesinde onun padişahın da arzusuyla sadâret kay­makamlığına getirilmesini uygun buldu. Seferin başlaması üzerine sadrazam ve­kili olarak Serdânekrem Merzifonlu’yu Zemun’a kadar teşyî eden İbrahim Paşa daha sanra Belgrad’a döndü ve ordunun ihtiyaçlarını temine çalıştı.