KAHRAMANA TAPMA
KAHRAMANA TAPMA
İlkçağ inanışlarına
göre, kahramana tapma, toplumda bazı kişilerin yüceltilmesi ve onlara bazı
ilahi özelliklerin atfedilmesi halidir. Özellikle Yunan toplumunda görülen bu
inanışa göre, bazı üstün yetenek veya kuvvetteki insanlara
“insan-üs-tü” vasıflar atfedilmektedir. Tabiî ki, bu tür bir
değerlendirme o kişilere karşı saygı ve sevgiden kaynaklanmaktadır. Yunanlılar
gibi çok tanrılı bîr toplumda, belirli Özellikleri olan insanlara tanrısal özelliklerin
verilmesi pek yadırganacak bir durum olmamaktadır. Bu tür insanlara karşı
gösterilen bağlılık ve saygının bir tür tapınma haline geldiği de ifade
edilmektedir. Prometheus, Herakleus, Atlas ve benzeri kahramanlar bu duruma
örnek gösterilmiştir.
Günümüzde de bazı
düşünce ve sanat adamlarının toplum içerisinde garip bir aşk ve bağlılıkla
taraftar toplaması, geçmişte görülen kahramana tapınma olayını hatırlatıyor.
Kişinin bu insanların ortaya koyduğu söz veya müzik ile kendinden geçmesi ve
onlara büyük bağlılık örnekleri göstermesi, aslında bir boşluğun doldurulması
ile açıklanabilir. Bu boşluk, insanın bir ilaha ibadet etme zevkinden mahrum
bulunmasının bir başka türlü ortaya çıkması olarak da ifade edilebilir. Özellikle,
bu tür hayranlıkların çok uzun süreli olmaması, zaman içerisinde kişilerin bu
hayranlıklarının sona ermesi gibi hususlar, bu bağlılığın köklü olmadığını
göstermektedir.
Yine yakın zamanlara
kadar gelen ideolojik hareketlerin kahramanları propaganda araçlarıyla
kitlelere, yarı-tanrı şeklinde empoze edilmiştir. Hitler, Mussolini, Marks,
Mao, Abdünnasır, bunlara örnek olarak verilebilir. Özellikle kitleleri belli
bir doktrin etrafında toplamaya çabalayan bu tip tutumlar, bir bakıma toplumları
asıl değerlerinden uzaklaştırmaktadır. Görülüyor ki, dün din adına veya dini
bir kimlikle ortaya çıkarılan bazı üstün yetenekli insanlar; bugün de bazı
siyasal, askeri liderler ve ideologlar, fikir ve sİstemle-rinyerleştirilmesi
düşüncesiyle kutsal la şt ı-rılmaktadır. Her iki halde de kişiler, İlahi bazı
özelliklere büründürülmektedir. İslam inanç ve dünya görüşü, bu tür kişileri
kutsallaştırma
anlayışına putperestliğe ortam hazırlayabileceği için şiddetle karşı çıkar.
Sami ŞENER Bk.
Atavizm, Kültür.