Kadızade Ahmed Şemseddin Efendi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

AHMED ŞEMSEDDİN EFENDİ [Kadızade] (1512-1580)

Osmanlı şeyhülislamı. Yeni yaptırılmış bir rasathanenin yıktırılması için fetva verdi.

I. Süleyman [ Kanunî] dönemi kadılarından Bedreddin Mahmud Efendi’nin oğludur. Bu nedenle Kadızade lakabıyla anılır. İstanbul’da doğdu. İlk-öğreniminden sonra devrin bilginlerinden, özellikle, Şeyhülislam Ebussuud Efendi’den ders aldı. Mülazım sonra müderris oldu.

Bursa’da Ferhadiye, Ahmed Paşa, Kaplıca ve Atik Ali Paşa medreselerinde ders verdi. Halep kadılığına atandı, bir süre sonra görevinden âlındı. İstanbul kadısı oldu (1563-1564). 1566’da Rumeli kazaskerliğine yükseldi ise de, Sokullu Mehmed Paşa ile araları açılınca görevinden ayrıldı. Edirne’de Da-rulhadis Medresesi’nde ders verdi. İstanbul’a döndü, Süleymaniye Medresesi’ne atandı (1575). Aynı yıl, ikinci kez Rumeli kazaskeri oldu. Çivizade-damadı Hamid Efendi’nin ölümü üzerine Osmanlı Devleti’ nin 16. şeyhülislamı oldu (1577). 25 Nisan 1580’de İstanbul’da öldü.

Kadızade, Müneccimbaşı Takıyeddin Mehmed’ in denetiminde Tophane sırtlarında yaptırılan rasathaneye karşı çıktı. Burada yapılacak gözlemlerin uğursuzluk getireceğini III. Murad’a bildirdi. Rasathane Ocak 1580’de yıktırıldı.Kadızade’nin müftülüğü sırasında sarayda, kazaskerler, Anadolu ve Rumeli beylerbeyi ile ilgili teşrifatta değişiklik yapıldı.

İslam hukuku ile ilgili önemli yapıtlara şerh (bir metni açıklayıp yorumlama), haşiye (bir metnin veya şerhin karışık yerlerini açıklama) ve ta’likatları (bir metnin açıklaması olarak kenarına veya ayrıca yeni bir yapıt olarak yazılan notlar) vardır.

•    YAPITLAR: Haşiye-i Beyzavi (yazma); Haşiye-i Tecrid (yazma); Şerhü’l-Hidâye (yazma); Talikât ale’l-Mevâkıf (yazma); Talikât ale’t-Telvih (yazma).

•    KAYNAKLAR: İ.H. Uzunçarşılı, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, 1965; S. Ünver, İstanbul Rasathanesi, 1969; İlmiye Salnamesi, 1916.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi