Kabuk Konstrüksiyonlar

19.yy’da yapılmış, ama uygulamaya dönüşmemiş kuramsal çalışmalar bir yana bırakılırsa, kabuk konstrüksiy onlar 20.yy ’da geliştirilmiştir. Kabuk taşıyıcıları yapıda ilk kullananlardan biri Ispanyol mimarı A.Gaudi’dir. Gaudi taşıyıcı strüktürlere ilişkin deneysel çalışmalarını 1909’da,Barcelona’da yaptığı Sagrada Familia Kilisesi bahçesindeki okulda uygulamıştır. 1920’lerin başında ise üç Alman mühendisi, W.Bauersfeld, F.Dischinger ve U.Finsterwalder konuyu kuramsal ve uygulamalı yönden ele alarak bu yeni yapım yönteminin gelişmesine yol açacak temel ilkeleri ortaya koymuşlardır. Kabuklar geniş bir alanı oldukça az bir malzeme kullanımıyla örtehildiklerinden fabrika,
toplantı, sergi ve spor salonu, istasyonlar ve terminal, hal ve alışveriş merkezi, hangar ve depo gibi daha çok bu tür bir örtüyü gerektiren işlevleri olan özel amaçlı yapılarda kullanılır. Önemli örnekler arasında W.Bauersfeld ile

F.Dischinger’in Almanya’da Jena kentindeki ZeissPlanetaryumu(1925),E.Freyssinet’nin Fransa ’daki Reims Hali (1928-1929), G.Baroni’nin İtalya’da Milano’daki Dökümhane Yapısı (ilk Hiperbolikparaboloidkabuk, 1934), E.Torroja’ mn* Ispanya’da Madrid Hipodromu Tribünleri (1935), R.Maillart’ın  İsviçre’deki Zürih Sergisi Çimento Pavyonu (1938-39) sayılabilir. Daha sonraki yıllarda ABD’de Hellmuth, Leintveher ve Yamasaki’nin Missouri’deki St.Louis Uçak Terminali (1953-55), E.Saarinen’in*New York’ taki TWA Uçak Terminali (1961-62), İtalya’da P.L.Nervi’nin Roma’daki Küçük ve Büyük Spor Sarayları (1956-1957) ve (1958-1960), Meksika’da F.Candela’nın Xochimilcho’daki Yüzen Bahçeler Lokantası ve Acapulco’daki La Jacaranda Gece Kulübü (1958) gibi kabuk konstrüksiyon çalışmaları, çağdaş mimarlığın anlatım dilini zenginleştiren örnekler olmuştur. Uluslararası alanda üzerinde en çok söz edilen konstrüksiyon, J.Utzon* tarafından tasarlanan Sidney Operası’dır. 1957’de uluslararası bir yarışmada birinci seçilen tasarımda öngörülen kabuk örtüler önemli mühendislik sorunları yaratmış, tasarımda yapılan değişikliklere karşın gene de ancak 15 yıllık bir yapım süresi sonunda 1973 ’te bitirilebilmiştir.

Türkiye’de kabuk konstrüksiyon uygulaması yok denecek kadar azdır. İki önemli tasarımda Ankara’da uygulanan bir spor salonunun çatısı bir süre sonra yıkılmış, mimar V.Dalokay tarafından gene Ankara’da tasarlanan Kocatepe Camii’nin kubbesi ise yerine başka bir tasarım uygulandığı için gerçekleştirilememiştir.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi