Kâbe Nedir, Nerededir (Tarihi Eserler)

Kâbe, (Arapça: الكعبة المشرفة) Mekke’de, Mescid-i Haram’ın yaklaşık olarak merkezinde bulunan kutsal bir yapı. Müslümanlarca dünya üzerindeki en kutsal mekân kabul edilmektedir. Müslümanlar Namaz kılarken yüzlerini Kabe’ye yöneltirler. Ölüler yüzleri Kabe’den geçen meridyene bakacak şekilde gömülür. Kabe, Hac ibadeti için her yıl milyonlarca Müslüman tarafından ziyaret edilir.

Tarihçe

M.Ö.800 de inşaa edildiği tahmin edilmektedir, Kabe, putperestlerin ve paganların putlarının bulunduğu bir yapıydı. Bir çok put ile birlikte İbrahim, İsmail, İsa ve Meryem’in figürlerinin de yer aldığı kaydedilmiştir.

İslam dininin peygamberi Hz. Muhammed (a.s.) Kabe’de köklü değişikliklere gitmiş ve put sayılmayan Hacerül-Esved’in dışındaki bütün putları kaldırmıştır.

Kur’an’da İbrahim ve İsmail peygamberler tarafından Kabe’nin temellerinin yükseltildiği yazar. Bu ayetin meali tartışmalı olmakla birlikte genel olarak İslam’da Kabe’nin ilk olarak Adem tarafından yapıldığına ancak ondan geriye sadece temellerinin ayakta kaldığına inanılır: Tarihi-eserler-3/kabe_5″ 260″ 165″

“Hani İbrahim, İsmail ile birlikte evin (Kâbe’nin) temellerini yükseltiyor, “Ey Rabbimiz! Bizden kabul buyur! Şüphesiz sen hakkıyla işitensin, hakkıyla bilensin” diyorlardı.” Bakara suresi 127.ayet

Kâbe, tarih boyunca birçok değişikliklere maruz kalmıştır. Çeşitli dönemlerde kısmen ya da bütünüyle yeniden inşa edilmiş ve günümüzdeki haline ulaşmıştır. Günümüzde Kabe’yi barındıran Mescid-i Haram, toplam 361.000 metrekarelik bir alanı kapsamaktadır.

Kâbe’nin etrafını çeviren ve Kâbe yüksekliğini aşmayan kubbeli yapı (revaklar), Osmanlı padişahı II. Selim zamanında yapılmış, planlarını Mimar Sinan hazırlamıştır.

Kabe’yi ilk inşa ettirenin Hz. İbrahim olduğu iddia edilmektedir. Yapı olarak 145 metrekarelik bir alana sahiptir. Yüksekliği 16 metredir. 630 yılında yüksekliğinin bundan daha az olduğunu Mekke’nin Fethi günü  Hz. Muhammed’in damadı Ali bin Ebu Talib’yi omuzlarına çıkarıp onun da Kâbe’nin üzerindeki putları aşağı indirip kırdığına dair rivayet edilen hadisten anlıyoruz.

İslamiyetten önce de Araplar tarafından kutsal sayılan Kabe’de 360 tane putlar bulunmaktaydı bunlarin en büyügü en güçlüsü al-ilahi idi ve günesle evliydi üç tanede kızları vardi al-uzza, al-menat,ve al-lat. Mekke’nin fethinden sonra (630) putlar atılmıştır. Yezid ve Abdullah bin Zübeyr savaşında Tarihi-eserler-3/kabe_eski_1″ 253″ 160″ Kâbe mancınık atışından isabet alarak yıkılmış ve yanmıştı. Abdullah bin Zübeyr Kâbe’yi yıkıp yeniden inşa etti. Mervan döneminde ise Kâbe eski haline döndürüldü.

Kanuni Sultan I.Süleyman tarafından onarılan Kabe, 5. onarımını I. Ahmed döneminde görmüş, IV. Murad döneminde yine sel baskını sonucu yıkılmış ve hemen onarılmıştır. Kabe’nin içinde 9 adet oyma, 1 adet altın kabartma Ayet, işlemeli tahta bir sandık, oymalı ve içinde tütsü yakılan tarihi bir ocak, metal zemzem testileri ve kandiller bulunuyor.

Kıble

Kabe, Müslümanların Namaz ibadetleri sırasındaki yöneldikleri kıbledir. Hanefi mezhebine göre Kâbe ve onun üzerinden semaya doğru olan boşluk kıbledir, Şafii mezhebine göre sadece Kâbe’nin bina kısmı kıbledir.

Mescid-i Haram

Kâbe’nin de içinde bulunduğu alanı çevreleyen büyük mescide “Mescid-i Haram” (Arapça: المسجد الحرام) denilmektedir. “Hürmetli Mescid” anlamına gelen bu ifade Kur’an’da 16 ayette yer almaktadır.

Mescid-i Haram’ın doğu köşesine işaret taşı olarak farklı renk ve özelliğe sahip olan ve Arapça’da siyah taş demek olan ”Hacerül-Esved” yerleştirilmiş ve gümüş bir çerçeveyle çevrilmiştir. Bu taşın Adem’den günümüze kadar gelen bir hatıra olduğu kabul edilir.

Yapısı ve Ölçüleri

• Kâbe’nin koordinatları 21°25′24″N, 39°49′24″E.
• Kâbe’nin geniş duvar yapısı yaklaşık bir küp biçimindedir.
• Kuzeydoğu duvarı: 12.63; kuzeybatı duvarı 11.03; güneybatı duvarı 13.10 metre; güneydoğu duvarı 11.22 metre ve yüksekliği 13 metredir. 145 m² alan üzerine kurulmuştur.
• Duvarlarında kullanılan taşlar Mekke tepelerindeki granit taşlardır.
• Kâbe’nin köşeleri yaklaşık olarak dört ana yönü gösterir. Köşelerden her birinin ayrı ismi vardır. Doğu köşesine “Hacerü’l-Esved” veya “Şarki”, kuzey köşesine “Irakî” , batı köşesine  “Şâmî” ve güney köşesine “Yemânî” denir.
• Hacerü’l-Esved : Doğu köşesinde bulunan cennetten inen kara parlak taştır. 684’de Kâbe’de çıkan bir yangında bu taş sıcaktan çatlayıp 15 parçaya bölünmüştür. Günümüzde taşın parçaları gümüş bir çerçeveyle tutulmaktadır ve görünen kısmı yaklaşık 16,5×20 cm-dir .
• Kâbe Kapısı : Doğu duvarında zeminden 2,13 metre yükseklikte bulunmaktadır.
• Kâbe’nin içerisi: Kâbe’nin içerisine ancak yılda iki defa (Ramazan ayi baslamadan ve Kurban bayrami ile Hac ziyeretleri baçlamadan yaklaşık 15 gün önce) ‘”Kâbeyi temizleme töreni” adı verilen törenle Kaabe’nin anahtarıni geleneksel olarak ellerinde tutan “Beni Şaybat” kabilesi mensupları ve seçilmiş misafirler girebilmektedir. Kâbe Kapısı zeminden yüksekte olduğu için ozel bir tekerlekli merdiven kullanılarak girilir. Kâbe’nin tavanı ahşaptır. Tabanı mermer ve kireçtaşı kareler ile kaplıdır. Tavana kadar iç duvarlarının alt yarısı mermerle kaplı olup bu mermer duvar üstüne üzerine Kuran’dan ayetler kazılmış olan mermer tabletler konulmuştur. İç duvarların üst tarafı üzerinde altın işleme ile Kuran ayetleri bulunan bir yeşil bez ile kaplıdır.
• Multazam : Kâbe’nin doğu duvarında Kâbe Kapısı ile Hacerü’l-Esved arasındaki duvar kısmı.
• Cebrail makamı : Kâbe’nin kapısının bulunmadığı doğu duvarının önunde hemen “Irakî” köşesinin yanında bulunan bir mevkii.
• Mizab veya oluk : Kuzey duvarı üzerinde bulunan altından yapılmış oluk. Mekke’de ender yağan yağmur sularını Kâbe’nin çatısından indirmek için 1627de Osmanlılar tarfından yapılmıştır.
• Şadarvan : Kâbe’nin duvarlarının diplerini ender yağmur ve sel sularından korumak amacıyla yapılan mermerden koruma.
• Sitâre veya kisve : Kâbenin üzerine örtülen altın işlemeli hat yazıları bulunan siyah bir örtü. Üzerindeki örtü ipekli bir kumaştan dokunmuş olup, üzerine Kelime-i Şehadet işlenmiş, çatıya yakın kısmında çevresine altın işlemeli bir şerit geçirilmiş; kemer biçiminde olan bu şeritte de Kur’an ayetleri işlenmiştir. Bu ortü her sene hac mevsiminde yenilenmektedir.
• Hatîm  : Kâbe’nin batı duvarının önünde bulunan ve 90 cm yüksekliğinde ve 1,5 m. eninde beyaz mermerden yapılmış İsmail duvarı adı verilen kavisli yarım daire şeklinde alçak duvarla sınırlanmış bir bölge.
• Makam-ı İbrahim : İbrahim ve oğlu İsmail tarafından Kâbe inşaa edilmekte iken İbrahim’in ayak izini bıraktığı bir mevki.
• Tavaf’ın başlangıç çizgisi olarak kullanılan mermer bant.