Tarihi Şahsiyetler

Kab bin Eşref Kimdir, Hayatı, Öldürülmesi, Hakkında Bilgi

Kâ’b b. Eşref (ö. 3/624) İslâm’a düşmanlığıyla tanınan yahudi şairi.

Baba tarafından Tay kabilesine, anne tarafından bir yahudi kabilesi olan Benî Nadîr’e mensuptur. Hem Araplar hem yahudiler tarafından sevilir ve kendisine değer verilirdi. Medine’de oturan Kâ’b, Bedir Gazvesi sonunda müşriklerin mağ­lûp olduklarına ve yetmiş ölü verdikleri­ne dair haber Medine’ye ulaşınca bunun doğruluğuna inanmamış, “Gerçekten Muhammed bu kadar kişiyi öldürmüşse yerin aitı üstünden daha hayırlıdır” diye­rek tepki göstermişti. Ancak haberin doğru olduğu ortaya çıkınca taziyede bu­lunmak ve Kureyş’i müslümanlar aleyhi­ne kışkırtmak için kırk kadar adamıyla birlikte Mekke’ye giderek müslümanlara karşı savaşmak üzere Ebû Süfyân ile an­laştı. Söylediği şiirlerle Kureyşliler’in inti­kam duygularını tahrik etti. Hz. Peygamber’in şairi Hassan b. Sabit de onu evinde misafir edenler hakkında o kadar etkili şiirler söyledi ki bundan sonra hiç kimse Kâ’b’ı evinde misafir etmeye cesaret ede­memiştir.

Medine’ye döndükten sonra şiirleriyle Resûl-i Ekrem’i ve ashabını hicveden, et­kili konuşmaları ve servetiyle müşrikleri müslümanlara karşı kışkırtmaya devam eden Kâ’b b. Eşrefin davranışlarından ra­hatsız olan Hz. Peygamber bu duruma son verilmesini ve kendisinin eziyetten kurtarılmasını istedi. Bunun üzerine Muhammed b. Mesleme, Kâ’b b. Eşrefin süt kardeşi Ebû Naile b. Selâme, Abbâd b. Bişr, Haris b. Evs ve Ebû Abs ile bir araya gelerek Kâ’b’ı ortadan kaldırmak için plan yaptılar ve 14 Rebîülevvel 3’te (4 Ey­lül 624) onu öldürdüler. Kâ’b’ın aynı yılın Ramazan (Şubat 625) ve­ya Şevval (Mart 625) ayında katledildiğine dair rivayetler de olmakla beraber genel­likle kabul edilen görüşe göre Bedir Gaz-vesi’nden sonra ve Uhud’dan önce öldü­rülmüştür. Haşr ve Nisa sûrelerindeki bazı âyetlerin onun davranışlarıyla ilgili olarak nazil olduğu rivayet edilir.

Kâ’b’ın öldürüldüğünü duyan yahudiler hayatlarından endişe etmeye başladılar. Bir kısmı Resûlullah’a gidip onun suçsuz yere öldürüldüğünü söyledi. Hz. Peygam­ber onları Kâ’b gibi faaliyette bulunma­maları konusunda uyardı ve müslüman­lara ihanet etmemek üzere antlaşma yapmaya çağırdı; yahudiler de bu teklifi kabul etti. Resûlullah, Remle bint Hâ-ris’in evinde yahudilerle bir araya gelerek onlarla antlaşma yaptı ve antlaşma met­nini Hz. Ali’ye yazdırdı.

TDV İslâm Ansiklopedisi