Tarihi Şahsiyetler

Joshua Nkomo Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

NKOMO, Joshua (1917 – 1 Temmuz 1999)

Zimbabweli siyaset adamı. Irkçı beyaz azınlık yönetimine son veren Yurtsever Cephe’nin ılımlı kanadının önderidir.

Joshua Mqabuko Nyongolo Nkomo Haziran 1917’de Matopa bölgesinde doğdu. Çiftçilik yapan babası Matabele kabilesindendi. Güney Afrika Birli-ği’ne giderek, 1947’de Johannesburg’taki Jan Hofme-yer Sosyal Hizmet Okulu’nu bitirdi. Ülkesine dönüp Rodezya Demiryolları’nda çalışmaya başladı. 1951’de Rodezya Demiryolları Afrikalı Çalışanlar Birliği’nin genel sekreteri olarak 1945 grevleri sonrasında kurulan bu örgütün yaygınlaşmasında önemli rol oynadı. Bölgedeki İngiliz sömürgeleri Kuzey ve Güney Rodezya ile Nyasaland’m tek bir federasyon altında birleştirilmesinin görüşüldüğü 1952 Londra Konferansına zenci temsilcisi olarak katıldı. İktidarı beyazların eline vermeyi amaçlayan bu plana karşı çıktı ve aynı yıl ANC’nin (Afrika Ulusal Kongresi) başkanı oldu. Ertesi yıl, federal parlamento seçimlerinde adaylığını koydu. Seçimi kazanamayınca Bulawayo’ya gidip emlakçilik yapmaya başladı.

1957’de geleneksel komünal mülkiyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan Yurt Tarımı Yasası’na karşı mücadele için yeniden canlanan ANC’nin genel başkanlığına seçilen Nkomo, ertesi yıl I.Tüm Afrika Halkları Konferansı’na katılmak için yurt dışına çıktı. 1959’da gezilerini sürdürürken ANC’nin kapatılması ve’önderlerinin tutuklanması üzerine iki yıl Londra’ da sürgün olarak kaldı. Yeni kurulan NDP’nin (Ulusal Demokratik Parti) genel başkanlığına seçildikten sonra, ülkesine döndü. Zencilere sınırlı temsil hakkı tanıyan anayasa taslağı temelinde yönetimle uzlaşmaya yanaştı. Ancak, daha sonra tabanın baskısıyla sonradan zenci çoğunluğun gayri resmi bir referandumla reddettiği taslağa karşı çıktı. NDP’nin de kapatılması üzerine, ZAPU’yu (Zimbabwe Afrika Halk Birliği) kurdu.

Daha radikal bir siyaset izlemeyi savunan, rahip Sithole öncülüğündeki grubun 1963’te ZANU’yu (Zimbabwe Afrika Ulusal Birliği) kurmasından sonra etkisini yitirmeye başladı. 1964’te başbakan olan sertlik yanlısı lan Smith tarafından bir tecrit kampına gönderildi. Burada geçen on yıl içinde öteki ZAPU yöneticileri ile birlikte daha çok içe dönük çalışmalar yürüttü. Serbest bırakıldıktan sonra bütün milliyetçi önderlerin bir araya geldiği Lusaka toplantısına katıldı. Bu toplantıda, çoğunluğun benimsediği karar doğrultusunda, görüşmeler yoluyla zencilerin yönetime katılmasını sağlama çizgisi izledi. İki yıl süren bu görüşmelerin çıkmaza girmesi üzerine Sithole ve Muzorewa gibi uzlaşmacı önderlerden koptu.

Yönetimin kademeli olarak zencilere geçmesini öngeren Kissinger planının görüşüldüğü Cenevre Konferansı öncesinde, Lusaka kararma katılmayarak gerilla mücadelesini başlatan Mugabe’nin önerisini kabul etti ve Yurtsever Cephe adı altında ZANU ile birleşti. Daha sonra, bu cephenin çizgisine bağlı kalarak Smith’in göstermelik bir geçişi öngören “iç çözüm” siyasetine karşı mücadele etti. 1980 başında yapılan seçimlere ayrı olarak katılan ZAPU başarılı olamadı. Ancak buna karşın, Mugabe tarafından içişleri bakanlığına getirildi. Ortaya çıkan görüş ayrılıkları yüzünden 1982 Şubat’ında görevden alındı. ZAPU’nun şiddet eylemlerine başlaması üzerine, Mart 1983’te İngiltere’ye kaçtı. Kısa bir süre sonra kendisine güvence verildiğinden yeniden ülkesine döndü.

Prostat kanseri olan Nkomo, 1 Temmuz 1999 tarihinde öldü.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi