Joseph Banks Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

BANKS, Joseph (1743-1820)

İngiliz botanikçi. İngiltere’de bilimin gelişmesine katkılarıyla tanınır.

13 Şubat 1743’te Londra’da doğdu. Harrow, Eton ve Oxford’da okuduktan sonra, botanik öğrenimi yapmak için Cambridge’e gidip özel ders aldı. 1766’da, bir balıkçı gemisiyle Labrador ve Newfo-undland’e düzenlenen sefere katılarak, iki yıl boyunca, gittiği yerlerden pek çok bitki örneği topladı. Aynı yıl Roya1 Society üyeliğine seçilen Banks, 1768’de, Venüs’ü izlemek amacıyla Güney Pasifik’e bir sefer düzenleyen Cook’un bu ünlü yolculuğuna katıldı. Avustralya ile Yeni Zelanda’nın hayvan ve bitki örtüsünü inceleyerek 1771’de çok değerli bir bitki koleksiyonuyla Ingiltere’ye döndü. 1778’de, Kral III. George ile kurduğu dostluğun da etkisiyle Royal Society başkanlığına getirildi ve 42 yıl bu görevi sürdürdü. 1781’de baron unvanı aldı. 1797’de Devlet Danışma Meclisi’ne (Privy Council) seçilen Sir Joseph Banks, 19 Haziran 1820’de Londra yakınlarındaki Isleworth’de öldü.

Banks’in çeşitli ülkelerden topladığı bitki türlerini kapsayan herbaryumu, bugün bile dünyanın en büyük bitki koleksiyonlarından biridir. Kew’daki Kraliyet Botanik Bahçesi’ni değişik bölgelerden getirttiği bitki örnekleriyle zenginleştiren, buğdaypası-mn “berberis vulgaris” bitkisinin üzerinde yaşayan mantarla aynı şey olduğunu (1805), keseli memelilerin eteneli (plasentalı) memelilerden daha ilkel olduğunu ilk kez açıklayan da Banks’tir. Gene de, daha çok ülkesinde bilimin gelişmesi için gösterdiği çabayla tanınır. Gençliğinde babasından kalan büyük servetin bilimsel çalışmalarına maddi destek sağlamasının da bunda büyük payı vardır. O dönemin bilim adamlarını evinde toplayarak verimli bir tartışma ortamı yaratan Banks, zengin kitaplığını British Museum’a bağışlamış, Royal Society’deki huzursuzluklara çözüm bulmuş, Napoleon Savaşları sırasında bilin1! adamlarının tutuklanmaması için Fransız hükümetiyle görüşmeler başlatmıştır. Kuzey Amerika’daki sömürgelerini kaybeden İngiltere’nin Avustralya’ daki New South Wales’i sömürgeleştirmesini, daha Cook ile yaptığı yolculuk sırasında planlayan da Banks’tir. 1778’de, ticari değeri olan merinos koyunlarının Ispanya’dan getirtilmesini sağlamış, aynı yıl Orta Afrika’nın keşfine yönelik African Association’ı kurmuştur.

•    KAYNAKLAR: H. C. Cameron, Sir Joseph Banks, The Autocrat of the Philosophers, 1952; A.M. Lysaght, Joseph Banks in Newfoundland and iLabrador, 1766, (yeni basım 1971); E. Smith, The Life of Sir Joseph Banks, 1911.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi