John Philoponus Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PHİLOPONUS, Johannes (485-555 ?)

Anadolulu filozof. Aristoteles’in felsefesini yorumlamış, Yeni-Platon-culuk’a karşı yazdığı eleştirilerle ün kazanmıştır.

Anadolu’nun Kapadokya bölgesinde, Kasarca’da doğdu, bir söylentiye göre İskenderiye’de öldü. Önce Yeni-Platonculuk üzerinde çalışan Philoponus, sonra Platon ve Aristoteles’in yapıtlarını incelemiş, bir süre doğduğu yörede felsefe ve dilbilgisi okutmuş, daha geniş kapsamlı çalışmalara girişmek amacıyla İskenderiye’ye gitmiştir. Dilbilgisi alanındaki çalışmaları nedeniyle, düşünce tarihinde, “gramerci” olarak da nitelenir.

Philoponus’un felsefeye değin çalışmaları biri yorum ve açıklamalar, öteki eleştiriler olmak üzere iki öbekte toplanır. Yorum ve açıklamaları Platon, Aristoteles felsefeleriyle ilgilidir. Bunlar, daha sonraki çağlarda, bu iki Yunan filozofunun görüşlerinin yayılmasında etkili olmuştur. Eleştiri türünde olan yazıları ise Yeni-Platonculuk’la ilgilidir. Bunlarda diyalektik bir yöntem kullanarak, Plotinos ve ardıllarının savlarım çürütmeyi amaçlar. Aristoteles’le ilgili yorumlarında, Aristotelesçi filozofların görüşlerini sıralayarak eleştirir, özellikle Aristoteles’in etkin anlık konusundaki düşüncelerinin yanlış anlaşıldığını ileri sürer.

Philoponus’un fizik sorunlarına yönelik açıklamalarında Aristoteles’in devinme kuramından yola çıkarak, bunun doğal gerçeklere aykırı düştüğünü vurgular, yalnız tinin ölümsüzlüğünün doğruluğunu onaylar ve Tanrı’nm evreni yarattığı görüşünü benimser.

Philoponus’un Platon ve Aristoteles’le ilgili açıklamaları Orta Çağ Aristotelesçiliği üzerinde etkili olmuş, yeni tartışmaların başlamasına olanak sağlamıştır.

• YAPITLAR (başlıca): Kata Proklo peri aidiottotoskosmo, 529, (“Evrenin Sonsuzluğu Konusunda Proklos’a Karşı”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi