John Dalton Kimdir, Hayatı, Yaptığı Çalışmalar, Hakkında Bilgi

DALTON, John (1766-1844)

Ingiliz, kimyacı ve fizikçi. Modern atom kuramına yaptığı bilimsel katkılarla kimyanın ayrı bir bilim dalı olarak gelişmesinde etkili olmuştur.

6 Eylül 1766’da Cumberland’m Eagelfield kasabasında doğdu. 27 Temmuz 1844’te Manchester’de öldü. Babası el tezgâhında çalışan bir dokumacı, annesi ise aristokrat sınıftan olmayan toprak sahibi bir ailenin kızıydı. Ailesi Protestan dininin “Dostlar Derneği” diye de bilinen Quaker mezhebindendi. Dalton da tüm yaşamı boyunca bu alçakgönüllülük ve sade yaşamı benimseyen mezhebe bağlı kaldı. İlk eğitimini babasından ve kasaba okulunun öğretmeni John Fletcher’den aldı. 1776’da zengin bir Quaker olan Elihu Robinson’dan fen ve matematik dersleri aldı. 1778’de on iki yaşındayken, emekli olan John Fletcher’in yerini aldı ve tek başına bu görevi iki yıl sürdürdü. Daha sonra bir yıl kadar çiftliklerde çalıştı. 1781’de Kendal’a giderek bir yatılı okulda dört yıl asistanlık yaptıktan sonra sekiz yıl süreyle müdürlük görevini üstlendi. Dalton burada felsefeci John Gough’ un önerilerine uyarak Latince, Yunanca, Fransızca ve matematik çalışmalarına ağırlık verdi. 1793’te Manchester’daki New College’a matematik ve doğal felsefe profesörü olarak atandı. Ancak 1799’da bu görevden ayrılarak, 1833’te kendisine yılda 150 İngiliz liralık bir emekli maaşı bağlanmcaya değin geçimini özel derslerle kazandı. Bu dönemde zaman zaman Londra, Glasgow, Birmingham ve Leeds üniversitelerinde konferanslar verdi.

Dalton yoğun çalışmalarının ve Quaker inançlarının gereği oldukça sade bir yaşam sürdürdü ve hiç evlenmedi. Bilimsel çalışmalara ağırlık veren Manc-hester Literary and Philosophical Society (Manches-ter Edebiyat ve Felsefe Derneği) ile yakın ilişkisi olmasına karşın, bu kurum ile birlikte İngiltere’nin en eski bilim derneklerinden biri olan Royal Society’ye üye olmamakta direndi. Sonunda kendi haberi olmadan 1822’de üye yapıldığı bu kurumu ancak 1834’te ziyaret etti. Ama, Royal Society ile karşılaştırılınca bilimsel çalışmaları sosyal etkinliklerine göre daha ağırlıklı olan Fransız Bilimler Akademisi’ne 1816’da seçilince, 1822’de bu ülkeye giderek başta Gay-Lussac, Berthollet, Ampere olmak üzere önde gelen Fransız bilim adamlarıyla tanıştı. Aynı şekilde 1831’de Ingiltere’de bilimin gelişmesini amaçlayan British Association for the Advancement of Science’ ın kurulmasına öncülük etti. Buna karşılık 1832’de Oxford Universitesi’nin kendisine fahri doktor sam vermesini, törende giymesi gereken kırmızı cübbenin dini inançlarına ters düştüğü gerekçesiyle kabul etmek istemedi. Kral IV. William’m hazır bulunduğu tören,ancak Dalton’un renk körü olduğu için cübbenin rengini farkedememesi sayesinde gerçekleştirildi. 1844’te öldüğünde, Manchester kentinde 40.000 kişinin katıldığı bir cenaze töreni düzenlendi.

Dalton’un ilk bilimsel çalışmaları, daha sonra kimyaya olan ilgisini de güçlendirecek olan meteorolojiye ilişkin incelemeleriydi. 1787’de Kendal’da başlattığı çalışmalarını aralıksız olarak 57 yıl sürdürdü; bu dönemde atmosfer basıncı, sıcaklık, rüzgâr yönü, hızı ve hava koşullarını her gün saptayıp 200.000 ölçüme ilişkin verileri içeren bir arşiv hazırladı. Çoğu kendi yaptığı araçlarla gerçekleştirdiği bu ölçümlerden yararlanarak 1793’te Mateorological Observations and Essays (“Meteorolojiye İlişkin Gözlemler ve Makaleler”) adlı yapıtını yayımladı.