John Broadus Watson Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
WATSON, John Broadus (1878-1958)
ABD’li psikolog. Amerikan psikolojisinde Davranışçılık Okulu’nun kurucusudur.
9 Ocak 1878’de Güney Carolina Eyaleti’nde Greenville’de doğdu, 25 Eylül 1958’de New York kentinde öldü. 1900’de Furman College Felsefe Bölü-mü’nü bitirdi. Chicago Üniversitesi’nde 1901’de başladığı psikoloji dalında doktora çalışmasını 1903’te sıçanlarda davranışlar ve sinir sistemi üzerine verdiği teziyle tamamladı. Aynı yıl Chicago Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde asistan, ertesi yıl da öğretim görevlisi olan Watson, Thorndike’m hayvan zekâsı üzerine çalışmalarından etkilenerek maymunlar, sıçanlar ve kuşların davranışlarına ilişkin araştırmalara başladı. 1908’de Johns Hopkins Üniversitesi’nde karşılaştırmalı ve deneysel psikoloji profesörü oldu ve orada bir laboratuvar kurdu. 1913’te “Psychology as a Behaviörist Views It” (“Bir Davranışçının Bakış Açısından Psikoloji”) adlı yazısında psikolojinin, davranışı laboratuvar koşullarında nesnel biçimde inceleyen bir insan davranışları bilimi olduğunu ileri sürerek Amerikan psikolojisinde yeni bir dönem başlattı, ilk önemli yapıtı Behavior: an Introduction to Comparative Psychology (“Davranış: Karşılaştırmalı Psikolojiye Giriş”) 1914’te yayımlandı. 1915’te Amerikan Psikoloji Birliği başkanlığına seçildi. Asistanıyla arasındaki gönül serüveni nedeniyle karısının 1920’de ondan ayrılmasının üniversite çevresinde yarattığı tepki, Watson’u akademik görevden uzaklaştırmaya itecek kadar büyük oldu. Reklamcılık sektöründe çalışmaya başlayan ve ertesi yıl asistanı R.Rayner’le evlenen Watson’m ikinci karısı ona daha sonraki çalışmalarında büyük destek oldu. Ölümüne değin belli aralıklarla New York’taki New School for Social Research’de konferanslar vermeyi ve yazmayı sürdürdü. Journal of Experimental Psychology, Journal of Genetic Psychology gibi önemli bilimsel dergilerin yazı kurulunda bulundu.
Düşünsel kaynaklarını Seçenov ve Pavlov’un Rus deneysel psikoloji okulunda bulan Watson, insanda ya da hayvanda tüm davranışların uyaran-tepki (stimulus-response) açısından çözümlenebileceğini ve bu bakımdan insanla hayvan arasındaki tek farkın insan davranışının karmaşıklığı olduğunu savundu. İnsan da hayvanlar gibi belli bir uyaran karşısında belirli bir tepki göstermeyi öğrendikten sonra benzer uyaranlara da aynı biçimde tepki gösteriyor, davranışları koşullanabiliyordu. Wundt’un bilinci temel alan psikolojisine ve içebakış yöntemiyle çözümlemeye karşı çıkarak bilincin psikolojinin konusu olamayacağım, psikoloji bir bilim olacaksa bilinç ve imgelem gibi öznel öğeleri değil, açıkça gözlemlenebilir davranışları konu almak zorunda olduğunu savundu. Watson bu savında, insanın hayvanlardan üstün yanı olan karmaşık dilsel etkinliğinin ve düşünmenin, gelişmiş bir bedensel ses aygıtına bağlı olarak işleyen bir gırtlak etkinliği olduğunu, düşünmenin imgelerden değil, “sözcük-hareketlerinden” oluştuğunu ileri sürdü. Ortama verdiği önem, onu eğer uyaran ortam denetlenebilirse, istenen tipte bireyler yetiştirilebileceği görüşüne yöneltti.
Johns Hopkins Üniversitesi’ndeki laboratuvarında bebekler üzerinde doğuştan gelen ve sonradan kazanılan davranış biçimleri üzerine geniş bir araştırma yapan Watson’a göre yalnızca üç özgün heyecan tipi vardır: Yüksek ses ya da fiziksel desteğin birdenbire yitirilmesi gibi durumlarda ortaya çıkan korku, davranışların kısıtlanmasının yol açtığı öfke, okşamanın, dokunmanın neden olduğu sevgi. Watson heyecanların doğuştanlığı görüşünü daha sonra değiştirerek koşullanmanın doğum öncesine değin uzanabileceğini ileri sürmüştür.
Watson’un davranışçılığı 1930-1960 arası ünlü Amerikan psikologlarından Tolman, Skinner gibi bilim adamlarını derinden etkilemiş, daha sonra davranışçı yaklaşım psikolojik olguları açıklamada yetersiz kaldığı gerekçesiyle yoğun biçimde eleştirilmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Behavior: an Introduction to Comparative Psychology, 1914, (“Davranış: Karşılaştırmalı Psikolojiye Giriş”); Psychology From the Standpoint of a Behaviorist, 1919, (“Bir Davranışçının Bakış Açısından Psikoloji”); Behaviorism, 1925, (“Davranışçılık”); Psychological Care of Infant and Child, 1928, (“Bebeklerin ve Çocukların Psikolojik Bakımı”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi