Kimdir

John Arden kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

John Arden kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1930) İngiliz oyun yazarı. Biçim denemele­rine girişmiş, yeni bir tiyatro dili geliştirmeye çalışmıştır. Yorkshire’da, Barnsley kasabasında doğdu. Cambridge Üniversitesi ve Edinburg College of Art’ta mimarlık eğitimi gördü. Öğrenimi sırasında yoğun bir amatör tiyatro çalışması içindeydi. Okulu bitirdikten sonra 1955-1957 arasında mimar olarak çalıştı- 1957’de evlendiği tiyatro oyuncusu ve yazarı Margarette D’Arcy ile birlikte oyunlar yazıp sahneye koymaya başladı. 1959-1960 yıllarında Bristol Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak oyun yazımı dersleri verdi. Aynı yıl yazdığı The Happy Haven adlı oyunu, Chichester Tiyatro Festivali’ne yaşayan oyun yazarlarından ilk kez kabul edilen yapıt oldu. Oyunlarının profesyonel tiyatrolarda sahnelenmesini tatmin edici bulmayan Arden, daha çok amatör, denemeci gruplarla çalıştı. Televizyon ve radyo için çok sayıda oyun yazdı.

Arden tiyatroya üniversite yıllarında başladı. Üst üste yazdığı birtakım gençlik denemelerinden sonra, ilk önemli oyunu Ali Fail Down, 1955’te üniversite arkadaşları tarafından sahnelendi. Bunu 1956’da BBC tarafından seslendirilen radyo oyunu izledi. 1957’3e Royal Court Theater tarafından kabul edilen The Waters of Babylon adlı oyununun sahnelenmesinden sonra adı genç kuşak İngiliz oyun yazarları arasında anılmaya başladı. Dönemin hükümetinin getirdiği mali planlamalara karşı yazılmış bir taşlama olan bu oyun, özellikle biçimsel yönüyle ilgi çekti. Arden aynı arayışı en önemli yapıtı sayılan Serjeant Musgra-ve’s Dance adlı oyununda da sürdürdü. Önce çeşitli amatör topluluklar tarafından sahnelenen bu oyun, kahramanı Çavuş Musgrave’in savaşa karşı pasifist tutumunu sergiliyordu; ancak bu tutumun oyun boyunca giderek şiddete ve kanlı bir ayaklanmaya yol açması, eleştirmenlerin oyuna ilişkin farklı değerlen­dirmelerine neden oldu. Arden’in kahramanlarında görülen olumlu niyet-olumsuz sonu- ikilemi 1960’ta yazdığı Soldier, Soldier oyununda da kendini gösterir. Oyunun baş kişisi olan asker, yaşamını kurtarmaya çalıştığı silah arkadaşının eşini kandırıp iğfal edebile­cek bir kişiliğe sahiptir. Oyuncuların Yunan traged­yalarında olduğu gibi maskelerle oynadığı The Happy Haven adlı oyununu ise “gençlik suyu”nu bulan bir bilim adamının, kendilerini deney faresi olarak kul­lanmasına kızan yaşlılar tarafından kundak bebesi haline getirilmesini konu alır.

Oyunlarında ortaya koyduğu siyasal ve bireysel çatışmaların her yönünü mutlak bir tarafsızlıkla ele alan Arden’in bu tutumu, kimi eleştirmenler tarafın­dan bir tutarsızlık olarak değerlendirilmiştir. Ancak, yüksek bir gerilim sağlayan oyun kurgusu ve geliştirmeye çalıştığı yeni tiyatro diliyle öncü bir yere sahip olduğu söylenebilir.

YAPITLAR:

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 7. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983