Johann Jakob Balmer Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BALMER, Johann Jakob (1825-1898)

İsviçreli fizikçi. Atom tayf çizgilerinin frekansları arasında bağıntı kurmuştur.

1 Mayıs 1825’te Lozan’da doğdu. Karlsruhe Politeknik Enstitüsü’nde geometri, mineraloji ve mimarlık okuduktan sonra, 1846’da Basel’deki bir okula teknik resim öğretmeni oldu. Basel Universitesi’nde doktorasını yaptı ve aynı kentteki bir kız okulunda 1850’den başlayarak ölünceye değin matematik ve Latince okuttu. 1865’te bu görevine ek olarak Basel Üniversitesi’nde tasarı geometri dersleri verme hakkını elde etti ve 1890’a değin bu dersleri sürdürdü. 1885’te, hidrojen atomunun tayf çizgileri ile dalgaboy-ları arasındaki bağıntı formülünü açıklayan Balmer, 12 Mart 1898’de Basel’de öldü.

Newton, prizmadan geçirilen beyaz ışığın renk bantlarına ayrıldığını kanıtlamıştı. Sonraki çalışmalar, akkor halindeki katiların ve sıvıların da tayf çizgileri denilen renk bantları oluşturduğunu gösterdi. Balmer’ in hidrojenin görünür tayf çizgileri üzerinde yaptığı çalışmalarının sonucu, “Balmer serisi” olarak bilinen ve sonradan Rydberg’in katkılarıyla geliştirilen şu formülle ifade edilebilir:

balmer.PNG” border=”0″ alt=”” width=”207 39″ align=”left” />

Burada λ dalgaboyu, R ise değeri 1.097x105cm4 olan Rydberg sabitidir; formülde n nin değeri her zaman 2’dir, m ise görünür tayf çizgileri için 3,4,5, gibi değerler alır. Balmer’in de önerdiği gibi, hidrojenin ve tek birleşme değerli diğer elementlerin çeşitli tayf çizgilerinde, m’ye duruma uygun olarak değişik sayılardan başlayan değerler verilerek gözlemlenen çeşitli seriler oluşturulabilir. Örneğin hidrojenin, görünür tayf çizgileri dışında, biri morötesi öbür üçü de kızılaltı bölgesinde olmak üzere 4 tayf çizgisi serisi daha vardır. Bu tayf çizgileri de Balmer serisininkine benzer bir formülle ifade edilebilir; ancak m’nin değerini 3 yerine 2,4,5 ya da 6 olarak almak gerekir. Balmer, kurduğu bu bağıntıyı kuramsal bir temele oturtamamış, ancak 1913’te Danimarkalı fizikçi Niels Bohr atom ışınımları kuramında tayf çizgileri ile dalgaboyları arasındaki bağıntıyı açıklığa kavuşturabilmiştir.

•    KAYNAKLAR: L.Banet, “The Evolutıon of the Balmer Series”, American Journal of Physics, XXXIV (496), 1966; G.K.T. Conn ve H.D.Turner, The Evolution of the Nuclear Atom, 1965.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi